Een recht­vaardige samen­leving

Onze idealen

• De politiek maakt keuzes die een grote impact hebben op de toekomst van jongeren. De kiesgerechtigde leeftijd wordt daarom verlaagd naar 16 jaar.
• Het initiëren van een burgerinitiatief wordt eenvoudiger.
• Het raadgevend referendum wordt heringevoerd en krijgt een plaats bij belangrijke besluiten.
• We voeren een correctief bindend referendum in bij verstrekkende besluiten die bijvoorbeeld onze democratie bedreigen.
• Er worden burgerpanels ingevoerd, waarin door loting geselecteerde dwarsdoorsneden van de Nederlandse bevolking serieus gaan meepraten over belangrijke nationale kwesties, als aanvulling op en verrijking van de huidige parlementaire democratie.
• Er geldt geen aanmeldingsplicht meer voor kleine demonstraties. Voor demonstraties naar aanleiding van actuele gebeurtenissen wordt de aanmeldtermijn verkort.
• Mensen moeten meer zeggenschap krijgen over hun directe leefomgeving. Daarom versterken we wijk- en buurtverenigingen en worden die actief betrokken bij besluiten over de buurt. Buurtverenigingen krijgen naar Brits voorbeeld meer rechten om mee te bepalen over de functie van publieke gebouwen.
• De waterschapsbestuurders blijven direct gekozen in plaats van indirect via de gemeenteraden. Er komt een eind aan de geborgde zetels in de waterschappen.

Onze idealen

• De overheid behandelt alle burgers gelijk. In het verleden heeft etnisch profileren geleid tot stigmatisering en grote problemen bij individuele burgers. Daarom mogen in elk geval etniciteit en nationaliteit geen factor meer zijn bij selectiebeslissingen en risicoprofielen. Ook etnisch profileren door de politie wordt tegengegaan door een registratiesysteem waarin vermeld wordt waarom iemand staande is gehouden. Preventief fouilleren werkt etnisch profileren en stigmatiseren in de hand en staan we niet langer toe.
• Afkomst, geaardheid, genderidentiteit, geloofsovertuiging of huidskleur mag niemand meer belemmeren om een stageplek, baan of woning te vinden. Ook mensen met een beperking hebben recht op een duurzame baan en eerlijke betaling. Duidelijke wetgeving en daadkrachtige handhaving gaan ervoor zorgen dat discriminatie op de arbeids- en woningmarkt aangepakt wordt.
• Iedereen heeft recht op anonieme sollicitatie. De motivatie en eigenschappen van een sollicitant vormen hiermee het uitgangspunt voor het uitnodigen van sollicitanten en voorkomen discriminatie op basis van bijvoorbeeld etniciteit. Iedere sollicitant heeft recht op een eerlijk en transparant proces en (sollicitatie)gesprek, waarbij belangen, gebaseerd op aannames en generalisatie, van een werkgever niet de leidraad vormen.
• Betwist erfgoed wordt in kaart gebracht en we zoeken op democratische wijze een andere, zelfkritische omgang met dit erfgoed. Sinterklaas wordt een leuk feest voor álle kinderen: Zwarte Piet wordt afgeschaft, en vervangen door bijvoorbeeld roetveegpieten. Het koloniale verleden krijgt een vaste plek in het lespakket.
• Nederland biedt excuses aan voor het koloniale- en slavernijverleden.
• De overheid treedt met kracht op tegen alle uitingsvormen van discriminatie en komt met een plan om institutioneel racisme uit te bannen. Een nationaal coördinator racisme en discriminatie neemt hierover de leiding en zorgt ook voor meer inclusiviteit bij de overheid. Het ambtenarenapparaat wordt een evenwichtige afspiegeling van de samenstelling van de bevolking.
• In de lerarenopleiding wordt standaard aandacht besteed aan discriminatie bestrijden en kansengelijkheid.
• Zelflerende systemen, waarbij computers besluiten nemen over mensen, zonder menselijke inmenging, worden aan streng ethisch en privacy toezicht onderworpen. Ook wordt er op gelet of deze systemen niet onbewust discriminatoire besluiten nemen. De overheid gebruikt geen ‘black box’ algoritmes.
• Mensen met een beperking moeten volwaardig mee kunnen doen in de maatschappij. Toegang tot overheidsgebouwen en publieke voorzieningen - waaronder onderwijs, openbare instellingen en openbaar vervoer - wordt vanzelfsprekend voor iedereen. Validisme wordt serieus genomen als vorm van discriminatie. Het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap wordt strikt nageleefd.
• Alle paren krijgen dezelfde rechten als heteroseksuele paren. Ook vormen van meerouderschap worden wettelijk erkend, met dezelfde rechten.
• De overheid voert een krachtig LHBTI-QA+-emancipatiebeleid en investeert in LHBTIQA+-emancipatie in het onderwijs. LHBTIQA+-leerlingen en -leraren zijn welkom op iedere school.
• We schaffen de officiële geslachtsregistratie af. Tot die tijd krijgt iedereen die daar behoefte aan heeft een laagdrempelige officiële erkenning van hun sekse en/of genderidentiteit.
• Geweld tegen LHBTIQA+ wordt centraal geregistreerd. We zorgen dat aangifte doen bij alle vormen van discriminatie laagdrempeliger wordt en de aangiftebereidheid van slachtoffers wordt vergroot.
• Burgerlijke staat wordt gezien als een privéaangelegenheid, die alleen mag worden uitgevraagd wanneer dit juridisch noodzakelijk is.

Onze idealen

• De sociale advocatuur moet voldoende tijd en vergoeding krijgen, zodat iedereen verzekerd kan zijn van goede rechtsbijstand.
• Vrees voor torenhoge kosten mag burgers met een kleine portemonnee niet langer tegenhouden om de rechter om een oordeel te vragen. Hiervoor verlagen we de standaard griffie-kosten en bieden we betere rechtshulp voor mensen met een beperkt inkomen.
• De financiële problemen in de rechtspraak worden opgelost en we draaien de bezuinigingen terug.
• De natuur delft keer op keer het onderspit tegenover kortetermijnbelangen. Natuurgebieden kunnen rechten worden toegekend om ook het langetermijnbelang van de natuur mee te laten wegen.
• Een geldboete wordt niet door iedereen als straf ervaren: iemand met een bijstandsuitkering wordt veel harder getroffen dan een bankdirecteur. Daarom worden boetes inkomensafhankelijk.
• We gaan grote bedrijven intensiever controleren op schendingen van mensenrechten, vernietiging van natuur en milieu, witwassen en andere vormen van fraude. Daarop volgen proportionele straffen.
• Het gebruik en de productie van softdrugs wordt gelegaliseerd, zodat teelt legaal wordt en er accijns over kan worden geheven.
• Bevoegdheden van verschillende orde-, handhavings- en veiligheidsdiensten zonder tussenkomst van de rechter breiden we niet uit.
• Kleine politiebureaus worden heropend en we investeren in meer wijkagenten. Want agenten die de wijk kennen kunnen ingrijpen als mensen op het verkeerde pad raken, en zo aan preventie van criminaliteit doen.
• Agenten hebben een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid, die gepaard gaat met een hoge werkdruk, onregelmatige uren en onverwachte (gevaarlijke) gebeurtenissen. Zij verdienen hiervoor salarisverhoging.
• Fysiek letsel door geweldstoepassing van de politie moet waar mogelijk voorkomen worden. De nekklem wordt verboden en de politie krijgt geen beschikking over stroomstootwapens. BOA’s worden niet bewapend.

Onze idealen

• De koning en zijn familie gaan net als iedereen belasting betalen en we nemen andere financiële tegemoetkomingen en vergoedingen kritisch onder de loep. Persoonlijke inkomsten van de leden van het koningshuis gaan vallen onder de Wet normering topinkomens.
• De kosten voor het koningshuis worden transparant.
• Het Koninklijk Jachtdepartement wordt opgeheven. Kroondomein Het Loo wordt het hele jaar publiek toegankelijk en er wordt niet meer gejaagd.
• De koning blijft niet langer voorzitter van de Raad van State en heeft geen politieke rol meer bij de kabinetsformatie.

Onze idealen

• De toeslagenaffaire heeft aangetoond hoe hard mensen geraakt kunnen worden door de overheid. Alle gedupeerden worden onmiddellijk ruimhartig gecompenseerd, waarbij recht wordt gedaan aan de schade die de gedupeerden werkelijk hebben geleden. Naast de kosten voor juridische bijstand moet er ook gekeken worden naar verlies van baan, woning of inkomen en immateriële schade.
• Inspectie, versterking en afhandeling van schade aan woningen in Groningen krijgt prioriteit.
• De regering biedt excuses aan voor de wijze waarop de Q-koortsepidemie na 2007 is aangepakt, erkent haar verantwoordelijkheid voor het nalaten van adequate voorzorgsmaatregelen en vergoedt ruimhartig alle schade aan de slachtoffers.
• De communicatie door de overheid wordt vereenvoudigd, eenduidig en sneller.
• Op alle niveaus van bestuur en volksvertegenwoordiging komt een openbaar lobbyregister. Bestuursstukken zoals wetsvoorstellen en beleidsmaatregelen vermelden welke invloed lobbyisten op de voorstellen hebben gehad. Een onafhankelijke autoriteit houdt toezicht op de integriteit van lobbyisten en politici.
• Klokkenluiders zijn een belangrijke bron voor het opsporen van misstanden in bedrijven en (overheids)organisaties en worden daarom goed beschermd. Buitenlandse klokkenluiders, die de misstanden van een staat blootleggen, worden niet uitgeleverd.
• Taken en verantwoordelijkheden van de landelijke overheid kunnen alleen aan provincie of gemeente worden overgedragen onder scherpe voorwaarden. De taak moet zich ervoor lenen en de overheden die de nieuwe taak erbij krijgen moeten voldoende (financieel) zijn toegerust.
• Bestuurders in publieke en semipublieke instellingen verdienen niet meer dan de premier.
• In de loop van de tijd zijn overheidstaken meer en meer op afstand gezet en onttrekken zich deels aan democratische controle en besluitvorming door gekozen volksvertegenwoordigers. De Wet gemeenschappelijke regelingen wordt vernieuwd zodat het recht van amendement en het budgetrecht voor volksvertegenwoordigers beter verankerd worden en daarmee een verplicht onderdeel van samenwerkingen tussen gemeenten, provincies en waterschappen. Ook de Wet op de Veiligheids-regio’s word aangepast, zodat gemeenteraden hun controlerende taak beter kunnen uitvoeren.

Onze idealen

• Grote internetbedrijven worden gedwongen meer transparantie te geven over hun opslag en gebruik van data en de werking van algoritmes. We begrenzen de mogelijkheden waarvoor onze data gebruikt mogen worden en verbieden de verkoop van data zonder expliciete toestemming. Nederlandse data worden zoveel mogelijk opgeslagen in datacentra in Nederland, zodat deze niet vallen onder Amerikaanse of Chinese wetgeving.
• Gegevens verzamelen mag alleen als daar nadrukkelijk toestemming voor is gegeven, waarbij op een korte, makkelijk leesbare manier aan de gebruiker wordt uitgelegd waar deze voor worden gebruikt. Weigeren is altijd een optie.
• Studenten mogen weigeren meekijksoftware, ook wel ‘proctoring software’ genoemd, te installeren op hun computer voor het maken van tentamens. Onderwijsinstellingen worden geholpen om op veilige wijze tentamens te organiseren zodat de meekijksoftware achterwege kan blijven en mogelijke fraude binnen de perken blijft. Meekijksoftware voor thuiswerkende werknemers wordt verboden.
• Burgers hebben recht op een vrij internet zonder filters, blokkades of doorgifte van gegevens door providers.
• Bank- en betaalgegevens van burgers zijn vertrouwelijk, daarom moeten we niet toestaan dat derden zonder expliciete toestemming in bankrekeningen kunnen kijken. Het onderdeel ‘toegang van derden tot de betaalrekeningen’ van de nieuwe richtlijn betaaldiensten (PSD2) wordt afgeschaft.
• Inzet van cameratoezicht mag alleen tijdelijk, in een door de rechter aangewezen risicogebied. Camera’s met gezichtsherkenning staan we niet toe in de openbare ruimte, winkels en horeca.
• Nederland gaat persoonsgegevens op het hoogste niveau beschermen. De overheid gaat structureel investeren in softwareprojecten om de digitale infrastructuur beter te beveiligen. De Autoriteit Persoonsgegevens wordt uitgebreid om de naleving van de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming) te controleren.

Onze idealen

• Systemen die de privacy niet kunnen waarborgen worden afgeschaft of aangepast, zoals de landelijke elektronische patiëntendossiers. Medische dossiers worden niet opengesteld zonder expliciete toestemming.
• Alleen wanneer sprake is van een concrete verdenking die door de rechter wordt getoetst, mogen politie, justitie en inlichtingendiensten gegevens over burgers opvragen bij bedrijven. Burgers krijgen meer zicht op de gegevens die over hen zijn opgeslagen en betere mogelijkheden zich uit datasystemen te laten verwijderen (het recht om te vergeten).
• Opsporingsinstanties mogen niet rondsnuffelen in computers zonder dat daar een zwaarwichtige, door de rechter getoetste reden voor is. Er komen strengere normen voor het aftappen van telefoons. Het communicatiegeheim wordt beschermd en gerespecteerd.
• Al het beleid op het gebied van aftappen, verzamelen en opslaan van gegevens van burgers wordt scherp herzien in het belang van de privacy.
• De privacy en data van gebruikers zijn bij veel Internet of Things-apparaten (met Wifi en/of Bluetooth) niet veilig. De overheid zet zich in voor het realiseren van cybereisen aan apparatuur.
• Ondanks een duidelijk “Nee” van Nederland bij het referendum, werd de Sleepwet voor massale inzameling van data ingevoerd. De Sleepwet wordt ingetrokken en er komt een nieuwe privacy-vriendelijke Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv). Ook de voorgestelde ‘Super SyRi’ wet (WGS) waarbij de overheid massaal gegevens verzamelt, koppelt en analyseert voeren we niet in.
• We gaan uiterst terughoudend om met data-experimenten in de publieke ruimte.
• China en de Verenigde Staten beheersen de digitale wereld. We blijven zeer kritisch over de buitenlandse invloed op technologie en het internet. We zorgen voor een robuuste taskforce die spionage opspoort en tegengaat. De AIVD is zeer terughoudend met het delen van gegevens van burgers met buitenlandse veiligheidsdiensten.

Onze idealen

• We onderzoeken hoe we internetgiganten meer verantwoordelijkheid kunnen geven om nepnieuws tegen te gaan zonder dat zij te veel macht krijgen over de inhoud die op de platformen gedeeld wordt. We gaan er in elk geval voor zorgen dat internetbedrijven als Facebook en Google meer transparantie bieden over wat zij gebruikers laten zien en waarom, en leggen microtargeting (waarbij heel gericht wordt geadverteerd) aan banden.
• Open-sourceprojecten bieden veel kansen om kennis en informatie te delen. Door bijvoorbeeld technologische oplossingen te delen, kunnen andere landen, ondernemers en individuen bestaande kennis gebruiken om verder te ontwikkelen. De overheid gaat open standaarden, opensourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken.
• Burgers krijgen goede, gedegen informatie van overheidsdiensten en bedrijven die publiek geld besteden. De overheid is open over hoe beleid tot stand komt. De regering wordt gehouden aan de grondwet en mag geen informatie achterhouden voor de volksvertegenwoordigers.
• Onderzoeksjournalisten en kritische burgers worden niet langer tegengewerkt maar geholpen om de overheid te controleren. De Wet openbaarheid van bestuur (Wob) wordt aangescherpt zodat informatie sneller toegankelijk wordt, en het aantal uitzonderingsgronden om informatie te weigeren wordt ingeperkt.
• Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek is noodzakelijk voor de controle op de macht. Er wordt niet verder bezuinigd op de basisinfra-structuur van publieke omroepen op landelijk en lokaal niveau: regionale media krijgen een realistisch budget voor nieuws, onderzoek en regionale identiteit.
• We moderniseren het auteursrecht, zodat dit beter aansluit bij de digitalisering. Hierbij is het belangrijk dat makers een passende vergoeding krijgen.
• Internationaal staat de veiligheid van journalisten onder druk. Nederland blijft zich hier sterk tegen uitspreken en biedt noodhulp aan journalisten waar dat nodig is.
• Burgers die niet uit de voeten kunnen met de digitale middelen van de overheid, kunnen bij een fysieke balie in hun eigen gemeente terecht. Communicatie per post blijft mogelijk.

Een avondklok is geen kwestie van ‘baat het niet dan schaadt het niet’. Het kabinet heeft de plicht om bij dergelijke ingrijpende maatregelen ook de gevolgen op het geestelijk welzijn van mensen nadrukkelijk te beoordelen en in de besluitvorming mee te nemen. Bovendien moet een kabinet ook in brede zin naar de crisis kijken. Niet alleen crisismanagement, maar structureel de volksgezondheid verbeteren. In beide gevallen is het kabinet tekortgeschoten.

We zien dat door de coronamaatregelen steeds meer mensen zich eenzaam en opgesloten voelen. Het aantal mensen, met name jongeren, met psychische problemen neemt toe door de coronamaatregelen. De effecten van de avondklok hierop zijn onvoldoende inzichtelijk, maar het is wel duidelijk dat de mogelijkheid tot sociaal contact hierdoor nog verder wordt ingeperkt. Hoewel wij het zeer belangrijk vinden om de verspreiding van het coronavirus (en de daarbij horende heftige situatie in de gezondheidszorg) in te perken, hebben wij daarom tegen de avondklok gestemd.

Uiteraard moeten er wel maatregelen worden genomen om de opmars van de mutaties tegen te gaan. Daarom blijven wij inzetten op het voorkomen van coronaverspreiding door minder internationale reisbewegingen, meer inzet op het naleven van bestaande adviezen zoals thuiswerken en het terugbrengen van het slachttempo waardoor slachterijen geen coronabrandhaard meer zullen vormen en kwetsbare migranten worden beschermd.

De Partij voor de Dieren is het niet eens met de uitzondering op de avondklok voor de vossen- en zwijnenjacht en heeft hierover Kamervragen gesteld.

Lees de volledige bijdrage van Esther Ouwehand aan het coronadebat over de avondklok hier.

Het besnijden van meisjes en jonge vrouwen is een verminking van het lichaam en een schending van de meest fundamentele rechten. De Verenigde Naties spreken van marteling, waar wij het volledig mee eens zijn. Voor zover bekend komt genitale verminking van meisjes niet in Nederland voor, maar kan het wel gebeuren als zij het land van herkomst van hun familie bezoeken (voornamelijk Somalië, Egypte, Ethiopië, Eritrea, Soedan en Irak).

De Partij voor de Dieren is van mening dat alles op alles moet worden gezet om deze gruwelijke praktijken te voorkomen. Indien er toch sprake is geweest van genitale verminking moet er in ieder geval slachtofferhulp worden geboden en de dader(s) opgespoord en vervolgd.

De Partij voor de Dieren heeft tegen de corona spoedwet gestemd.

Het eerste voorstel voor een coronawet van het kabinet was een zeer ingrijpende en ondemocratische wet. Dit voorstel stuitte terecht op veel politieke en maatschappelijke weerstand. Maar ook nu kent de wet nog serieuze gebreken. Zo is bijvoorbeeld de Eerste Kamer niet betrokken terwijl voor het beperken van grondrechten de instemming van Tweede en Eerste Kamer nodig is.

De spoedwet geeft de minister veel ruimte om met eigen regelingen vergaande beperkingen aan burgers op te leggen. Er is onvoldoende onderbouwd waarom dat nodig zou zijn. Wanneer de grondrechten in het geding zijn moet het parlement vooraf kunnen meebeslissen over een eventuele inperking daarvan. Bovendien mag de spoedwet niet te lang duren.

Wat voor de Partij voor de Dieren ook meespeelde was dat de regering nog altijd niets doet om nieuwe pandemieën te voorkomen. Een regering die weigert om preventief in te grijpen om burgers te beschermen kan niet met datzelfde argument, namelijk beschermen van burgers, wel ingrijpende grondrechtbeperkingen afdwingen.

De Partij voor de Dieren bepleit voorzichtigheid in onze algemene omgang met elektromagnetische velden. Het is en blijft cruciaal om in de telecomsector strikt te handhaven op stralingsnormen, inclusief gecombineerde effecten van meerdere antennes. Zowel normering als handhaving dienen afgestemd te worden op de meest recente technische ontwikkelingen en onafhankelijke wetenschappelijke inzichten. Hierbij kan niet vertrouwd worden op geruststellingen vanuit de industrie.

5G bouwt voort op bestaande technieken voor mobiele telefonie en leidt tot de plaatsing van extra (kleinere) antennes. Over de biologische en gezondheidseffecten van de 5G-frequenties bestaan maatschappelijke en wetenschappelijke zorgen.

De Partij voor de Dieren is van mening dat bij ontwikkelingen op het gebied van elektromagnetische velden, zoals de stap naar 5G-netwerken, voldoende oog moet zijn voor deze zorgen. Vanuit het voorzorgsbeginsel is het verstandig om wetenschappelijk rapporten als basis te nemen, meer en diervriendelijk wetenschappelijk onderzoek te verrichten en zo nodig een pas op de plaats te maken met het plaatsen van meer antennes. Stralingsniveaus dienen niet in convenanten te worden opgenomen, maar moeten wettelijk verankerd worden, zoals ook in ons omringende landen het geval is.