Econo­mische systeem­ver­an­dering

Onze idealen

• Banken worden opgedeeld in nutsbanken voor betalingsverkeer, spaargeld en lokale kredietverlening, en zakenbanken. In geval van een crisis zijn de publieke functies dan eenvoudiger overeind te houden, zonder dat zakenbanken gered hoeven te worden met belastinggeld.
• De overheden en uitvoeringsorganisaties gaan bij een duurzame bank bankieren.
• De kapitaalbuffers van Nederlandse banken worden veel hoger dan ze nu zijn. Daardoor zijn banken beter bestand tegen schokken en crises.
• Bonussen horen in de financiële sector niet meer thuis. Dat past immers niet bij de maatschappelijke functie. Er wordt op toegezien dat bonussen niet via omwegen alsnog verstrekt worden.
• Er worden concrete plannen gemaakt voor een nieuw democratisch en transparant systeem van geldcreatie. Banken hebben immers een monopolie op geldcreatie en verdienen daar goed aan. Daarvoor wordt onder meer gekeken naar het rapport Geld en schuld van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.
• Vanuit haar platformfunctie bevordert de EU een gecoördineerde totstandkoming van bankenbelastingen en belastingen op financiële transacties in de lidstaten.
• Nederland stopt het faciliteren van grootschalige belastingontwijking door multinationals, en maakt alle deals (tax rulings) die gesloten zijn met bedrijven openbaar. Tegelijkertijd zal ze op Europees niveau aandringen bij andere lidstaten hetzelfde te doen. Onderzocht wordt hoe een belasting op financiële transacties kan bijdragen aan meer duurzame investeringen en hoe zogeheten patient capital (geld dat geïnvesteerd wordt in sectoren die niet onmiddellijk rendement opleveren), fiscaal aantrekkelijker kan worden gemaakt.

Onze idealen

• Er wordt onderzocht in welke vorm een basisinkomen voldoende inkomenszekerheid voor iedereen biedt en in welke vorm het de positie van werknemers ten opzichte van werkgevers versterkt. Vormen van een basisinkomen zijn een maandelijks bedrag voor iedereen, of een negatieve inkomstenbelasting waarbij alleen mensen met een laag inkomen daadwerkelijk een basisinkomen ontvangen.
• Er wordt haast gemaakt met een grote pilot om het basisinkomen in de praktijk te testen.

Onze idealen

• Vervuiling en schaarse grondstoffen worden veel zwaarder belast. Dat betekent onder meer een forse CO2-belasting, een progressieve vliegbelasting en een belasting op dierlijke eiwitten. De subsidies voor de fossiele industrie worden afgeschaft.
• Werken wordt daarentegen aanzienlijk minder belast. Het laagste tarief voor de inkomstenbelasting wordt verlaagd. Het minimumloon wordt fors verhoogd en de positie van de werknemers op de arbeidsmarkt wordt versterkt. Door een verlaging van de werkgeverslasten voor kleine bedrijven, wordt het aantrekkelijker gemaakt om mensen in dienst te nemen.
• Productie wordt primair gericht op een regionale markt. De btw op waardevolle productie en diensten wordt afgeschaft. Lokaal ondernemerschap wordt gestimuleerd. Om oneerlijke concurrentie tegen te gaan, komt er een belasting voor grote internetwinkelbedrijven.
• Ons pensioengeld wordt niet meer geïnvesteerd in de fossiele en de bio-industrie. Banken worden opgesplitst in nuts- en zakenbanken.
• Een basisinkomen kan onder de juiste randvoorwaarden inkomenszekerheid bieden en de positie van werknemers richting werkgevers versterken. Er komt een grote pilot naar het basisinkomen.
• Het bruto binnenlands product (bbp) is geen geschikte indicator voor onze welvaart en ons welzijn en is geen doel op zich. Wij gaan welvaart en welzijn anders meten.
• Toegang tot contant geld wordt gewaarborgd. Er wordt gezorgd dat de snelheid van verdwijning van contant geld uit de omloop vertraagd wordt en het percentage van contant geld dat in omloop is mag niet onder een bepaald minimum komen.

Onze idealen

• Er komt een breed om- en herscholingsprogramma voor beroepen waar in de toekomst (veel) minder behoefte aan is, bijvoorbeeld in de luchtvaartindustrie, de fossiele industrie en de vleessector.
• Er komt een vergunningsplicht voor uitzendbureaus om de wildgroei van uitzendbureaus een halt toe te roepen.
• Er komt een einde aan de wildgroei van verschillende arbeidscontracten. Alleen het vaste en het tijdelijke contract voor het reguliere werk, het uitzendcontract om ziekte of grote drukte op te vangen, en het zelfstandigen-contract voor zzp’ers, blijven over als arbeidscontracten. Uitzendkrachten krijgen recht op dezelfde arbeidsvoorwaarden als andere werknemers. Schijnzelfstandigheid wordt tegengegaan en medewerkers worden niet gedwongen zzp’ers te worden.
• De coronacrisis heeft laten zien dat met de arbeidsomstandigheden in slachthuizen ontzettend veel mis is. De slachthuizen krijgen prioriteit van de arbeidsinspectie.
• Er komen strenge eisen aan onderkomens van arbeidsmigranten. Arbeidsmigranten krijgen in ieder geval recht op een slaapkamer die ze niet hoeven te delen. Ze worden in staat gesteld zich aan de corona-basisregels te houden. Werkgevers zijn verantwoordelijk indien de arbeidsmigranten hierin niet gefaciliteerd worden. Commerciële bedrijven kunnen niet tegelijkertijd werkgever en huisbaas zijn van arbeidsmigranten.
• De arbeidsinspectie krijgt een breder mandaat om zelf onderzoek te doen en gaat ook handhaven op de naleving van cao-lonen, discriminatie en sociale veiligheid. De arbeidsinspectie gaat daarbij ook nadrukkelijk in gesprek met medewerkers.
• De verlofregeling voor ouders wordt verruimd: de bestaande negen weken, deels betaalde, verlofregeling wordt omgezet in drie maanden volledig betaald. Ouderschapsverlof voor alle ouders wordt mogelijk.
• Werkzoekenden kunnen makkelijker vrijwilligerswerk en stages doen, ook als dat werk niet direct op terugkeer naar de arbeidsmarkt is gericht. Deze activiteiten tellen voortaan mee als zinvolle voorbereiding op terugkeer naar de arbeidsmarkt.
• Onderzocht wordt hoe mensen door het verrichten van maatschappelijk zinvol geachte activiteiten een ‘sociaal kapitaal’ kunnen opbouwen, dat ingezet kan worden voor het bekostigen van basisbehoeften als eten en woonruimte.
• In grote bedrijven krijgen werknemers meer zeggenschap over belangrijke beslissingen, zoals fusies, opkopen van eigen aandelen, overnames, reorganisaties en de verdeling van de winst. De positie van werknemers in de ondernemingsraad wordt versterkt.
• Het wordt voor zzp’ers eenvoudiger om vrijwillig te sparen voor pensioen of zich te verzekeren. zzp’ers krijgen toegang tot een (collectieve) arbeidsongeschiktheids- en pensioenverzekering.
• De versobering van het vangnet voor jongeren met een beperking (de Wajong) wordt teruggedraaid. Zij krijgen kansen op een zinvolle en nuttige dagbesteding met doorgroeimogelijkheden naar een passende betaalde baan.
• Zo lang er nog geen alternatief is voor de toeslagen, wordt de kinderbijslag afhankelijk gemaakt van het inkomen van de ouders.
• Kinderopvang wordt gratis voor vier dagen in de week.
• Er komt een nieuw type sociale werkvoorziening. Daarmee kunnen alle mensen met een arbeidsbeperking dicht bij huis betekenisvol werk doen, met voldoende begeleiding en voor een fatsoenlijk loon.
• Er komt een landelijk fonds voor de flexwerkers van platformbedrijven. Uit dit fonds wor-den de premies van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen en pensioenen van flexwerkers betaald. Het fonds wordt grotendeels door platformbedrijven gevuld en aangevuld door het Rijk. (Inter)nationale platformbedrijven die deze voorwaarden niet accepteren, wordt de toegang tot de Nederlandse markt geweigerd. Relevante wet- en regelgeving wordt aangepast, of indien nodig gemaakt.

Onze idealen

• Pensioenfondsen trekken zich zo snel mogelijk volledig terug uit de bio-industrie en fossiele industrie. Met dat doel maken ze een desinvesteringsplan om hun investeringen in deze sectoren uiterlijk in 2030 volledig van de hand te hebben gedaan.
• Wie 40 jaar gewerkt heeft, krijgt vanaf 65 jaar AOW. Wie een uitkering heeft op 65-jari-ge leeftijd, krijgt vanaf dan AOW. Het wordt mogelijk te kiezen voor een lagere AOW-leeftijd in ruil voor een evenredig aangepaste AOW-uitkering.
• De AOW-uitkering gaat omhoog. Dit pakt relatief gunstig uit voor gepensioneerden met een laag of geen aanvullend pensioen, zonder dat dit ten koste gaat van de jongeren.
• Werknemers krijgen meer vrijheid en flexibiliteit om keuzes te maken in hun pensioenopbouw. Zo kunnen ze bijvoorbeeld hun pensioen onderbrengen bij een groen investeringsfonds als dat bij hun huidige pensioenfonds niet mogelijk is. Ook kunnen zij kiezen voor een flexibele pensioenleeftijd of een deeltijdpensioen.
• De pensioenfondsen worden gedemocratiseerd, zodat werknemers veel meer zeggenschap krijgen over het belonings- en provisie-beleid en over wat pensioenfondsen met hun geld doen.
• De sollicitatieplicht voor 60-plussers wordt afgeschaft en daarvoor in de plaats kan er vrijwilligerswerk, kinderopvang of mantelzorg worden verricht.

Onze idealen

• Er komt een forse CO2 -belasting.
• Er komt een progressieve vliegbelasting. Hoe vaker je vliegt, hoe hoger de belasting per ticket. Kerosine gaat worden belast.
• Er komt een aparte belasting op dierlijke eiwitten.
• Het tarief van de hoogste schijf van de winstbelasting wordt stapsgewijs verhoogd van 25 procent naar 35 procent, het niveau van begin deze eeuw.
• De subsidies voor de fossiele industrie, die minstens 4,5 miljard euro per jaar bedragen, worden afgeschaft.
• Zolang er nog sprake is van het gebruik van niet-gerecycled plastic, komt daar belasting op.
• De degressieve energiebelasting ontziet grootverbruikers en wordt afgeschaft. In plaats daarvan wordt de energiebelasting juist progressief. Een progressieve energiebelasting betekent dat hoe meer energie je gebruikt, hoe hoger de belasting gemiddeld wordt.
• Er komt een forse belasting op landbouwgif dat (nog) niet verboden is.
• Er komt een ‘databelasting’ voor (internationale) bedrijven en internetplatforms. De hoogte van de heffing is gekoppeld aan de hoeveelheid data die wordt benut door desbetreffende organisatie.

Onze idealen

• De btw op groente en fruit, het openbaar vervoer en alle culturele activiteiten wordt afgeschaft.
• Voor het laten repareren van fietsen, apparaten, kleding en dergelijke, hoeft ook geen btw meer te worden betaald.
• Om het speelveld tussen kleine ondernemers en grote internetbedrijven eerlijker te maken, komt er een aparte belasting voor grote bedrijven (meer dan twaalf miljoen euro omzet per jaar) die het merendeel van hun omzet uit online verkoop halen. Omdat (gezond) voedsel een eerste levensbehoefte is, wordt voedsel hiervan uitgezonderd. Ook tweedehandsspullen worden uitgezonderd.
• Er komt een fiscaal voordeel voor kleine bedrijven zodat de werkgeverslasten voor die bedrijven lager worden. Hierdoor wordt het ook aantrekkelijker om meer mensen in dienst te nemen.
• De overheid geeft het goede voorbeeld. De inkoop van alle producten en aanbestedingen wordt honderd procent duurzaam. Dit geldt ook voor uitvoeringsorganisaties, netbeheerders, drinkwaterbedrijven, havenbedrijven, luchthavens, zelfstandige bestuursorganisaties en waterschappen.

Onze idealen

• Voor het bepalen en sturen van beleid gaat de overheid de reeds ontwikkelde Monitor Brede Welvaart gebruiken. Daarbij kunnen ook andere instrumenten ingezet worden die een beeld geven van het welbevinden van mens en dier, van een schone leefomgeving, biodiversiteit, innovatiekracht, gemeenschapszin, aanwezigheid van zorg, et cetera. Zo worden de positieve en negatieve effecten van overheidsmaatregelen en economische activiteiten op de samenleving duidelijk in kaart gebracht en kunnen we de juiste koers bepalen richting een duurzame en solidaire economie.
• In aanvulling op de Monitor Brede Welvaart komt er een generatietoets, die duidelijk inzichtelijk maakt wat de huidige grote beslissingen betekenen voor toekomstige generaties. Ook wordt in kaart gebracht hoe onze welvaart ten koste gaat van welzijn elders.
• Voorts zijn we van mening dat Nederland lid moet worden van de Wellbeing Economy Governments (WEGo), die bestaat uit de vooroplopende landen Nieuw Zeeland, Schotland, Wales en IJsland.

Onze idealen

• Het laagste tarief van de inkomstenbelasting wordt verlaagd. Het hoogste tarief wordt verhoogd naar 60%. Mensen met een hoog inkomen profiteren relatief veel van de basisvoorzieningen (zoals goed onderwijs en infrastructuur). Het is niet meer dan redelijk om van hen een eerlijke bijdrage te vragen.
• Het minimumloon gaat omhoog naar 14 euro per uur. De AOW, de Wajong en de bijstandsuitkering stijgen mee.
• De huren worden de komende jaren niet verhoogd.
• De lonen in de publieke sector worden fors verhoogd.
• In een samenleving waar iedereen mee kan, zijn toeslagen van de overheid niet nodig. Voor het toeslagenstelsel moet op termijn een alternatief komen, waarbij het uitgangspunt is dat iedereen voldoende inkomen heeft om goed van te kunnen leven.
• Hypotheekrenteaftrek blijft mogelijk tot een bedrag van 350.000 euro. De hypotheekrenteaftrek voor bedragen daarboven wordt stapsgewijs afgeschaft. Tegelijkertijd wordt ingezet op wonen weer betaalbaar maken.
• De vermogensbelasting wordt verhoogd van 1,5% naar 3% voor de hoogste schijf van de bestaande vermogensbelasting. Dat betekent dat voor vermogens van meer dan een miljoen euro meer belasting moet worden betaald. Daarna loopt de vermogensbelasting progressief op.
• Mensen in hetzelfde huishouden hebben recht op een bijstandsuitkering. Dat betekent dat de kostendelersnorm komt te vervallen.
• Onderzocht wordt hoe de voordelen van de ‘eigen woning’ ook bereikbaar gemaakt kunnen worden voor huurders, zodat huurders niet jaar in jaar uit met stijgende kosten te maken hebben, terwijl huiseigenaren de lasten jaarlijks gelijk zien blijven of zelfs zien dalen.

Het coronavirus is een zoönose; een infectieziekte die is overgesprongen van dier op mens. Net zoals eerder gebeurde met SARS, hiv/aids, MERS, ebola, zika, de Mexicaanse griep en Q-koorts. Deze gebeurtenis in China heeft een pandemie veroorzaakt. Ondanks de heftige maatregelen die regeringen over de hele wereld namen om de opmars van het virus te vertragen, zijn miljoenen mensen ziek geworden en gestorven.

De coronacrisis raakt iedereen. Jong en oud, ziek en gezond. Maatregelen om het coronavirus in te dammen vragen daarom om solidariteit. Daarbij moeten we varen op de kennis van wetenschappers van uiteenlopende disciplines. Om de zorg bereikbaar te houden voor de mensen die dat nodig hebben, of dat nu is vanwege COVID-19 of een kankerbehandeling, moeten maatregelen genomen worden tegen het virus. Maar de regering moet ook veel meer investeren in de basisgezondheid en in ons zorgstelsel.

Zorgvuldige afweging maatregelen
Daarnaast moeten we op zoek blijven naar de juiste balans. Want de maatregelen om het virus in te dammen zijn ontwrichtend voor de samenleving. Kinderen en jongeren konden niet naar school, ondernemers zagen hun levenswerk verloren gaan. Om de volksgezondheid te beschermen mag de overheid vergaand ingrijpen in onze levens. Maar daarbij is het de plicht van de overheid om zich bij iedere maatregel af te vragen of de kosten opwegen tegen de baten. Of het inperken van grondrechten zoals de vrijheid van vereniging en de lichamelijke integriteit wel in verhouding staat tot het doel.

Voor de Partij voor de Dieren staat deze afweging gedurende de coronacrisis centraal. Hierdoor kwamen wij bij sommige maatregelen tot een andere conclusie dan de regering. De coronaspoedwet hebben wij niet gesteund. Ook stemden wij tegen de avondklok, de coronapas en de mondkapjesplicht.

Voorkom nieuwe zoönose-uitbraken
Daarnaast heeft de Partij voor de Dieren bij iedere gelegenheid benadrukt dat de coronacrisis het gevolg is van het vernietigende menselijke ingrijpen in de natuur. Virologen waarschuwen al jaren dat de wereldwijde ontbossing, de handel in wilde dieren en de grootschalige veehouderij steeds grotere risico's vormen op het ontstaan van nieuwe zoönosen en pandemieën. De rol van Nederland moet daarbij niet onderschat worden. Ons land is een grote importeur van ontbossingsproducten als palmolie en soja voor veevoer. We hebben bovendien de hoogste veedichtheid ter wereld. Daarnaast vormen Schiphol en de Rotterdamse haven een belangrijke spil in de wereldwijde handel in wilde dieren.