Bijdrage Van Kooten aan debat over wet uitbreiding geboort­everlof

Voorzitter,

Kinderen zijn in de eerste drie, vier maanden van hun leven het meest gebaat bij een rustige, veilige en voorspelbare omgeving waarin ze veel liefde ontvangen. Die tijd is vanuit pedagogisch perspectief en volgens onderzoekers naar veilige hechting, voor partners nét zo belangrijk als voor de moeder. In de eerste weken wordt de basis gelegd voor de gehechtheidsrelatie met de ouders, zo hechten ze zich aan je geur, de klank van je stem. Hoe veilig gehecht een kindje is, uit zich voor het eerst na zes tot twaalf maanden. Daarom is het zo belangrijk dat partners na de geboorte ook veel thuis zijn en zorgtaken volop verdeeld worden.

Zweedse vrouwen hebben momenteel de hoogste arbeidsparticipatie in de Europese Unie: 80 procent in 2017 . Het verschil in inkomen tussen mannen en vrouwen bedraagt 4,3%, in tegenstelling tot 7% in Nederland. Zweden was het eerste land dat in de jaren zeventig ‘gendergelijk’ ouderschapsverlof invoerde. Ouders in Zweden hebben samen recht op 16 maanden verlof, voor het grootste deel tegen 80% doorbetaling van het loon, en een additionele tien dagen kraamverlof . Drie maanden van dit verlof zijn niet onderling uitwisselbaar, om te stimuleren dat mannen ook hun verlof opnemen. Ook kan het verlof gespreid opgenomen worden.

Ambitieuzer dan het Zweedse model kan bijna niet. En toch. Het gaat hier om de zorg voor een kind in de allereerste fase van zijn of haar leven. We zijn allemaal ooit kind geweest. De Partij voor de Dieren wijst wel vaker op het feit dat wij in Nederland van alles de prijs kennen, maar van weinig de waarde. De waarde van een gelijke verdeling tussen zorgende ouders, daar is geen prijskaartje op te plakken. Voorzitter, iedereen moet toch wel aanvoelen dat het van onschatbare waarde is.

Voorzitter, dit wetsvoorstel is een stapje in de goede richting. We waren met twee dagen vaderschapsverlof een van de buitenbeentjes van Europa. Maar, waar het kabinet de kans had om echt ambitieus beleid te laten zien, heeft ze toch een hoop laten liggen. Waar ze had kunnen doorpakken, heeft ze wederom voor het poldermodel gekozen. Om alles en iedereen maar tevreden te houden. Echte kansen op het gebied van gelijke behandeling laat ze links liggen.

De Partij voor de Dieren pleit sinds jaar en dag voor 3 maanden volledig betaald ouderschapsverlof. Dat wil zeggen niet onderling uitwisselbaar maar wel gelijk. Dus geen nodeloze ingewikkelde regels bovenop bestaande regels, zoals in het wetsvoorstel wat nu voorligt. Ouders willen weten waar ze aan toe zijn in deze cruciale fase van hun leven en het leven van hun kind.

De redenen voor drie maanden volledig betaald ouderschapsverlof, liggen voor de hand. Het zorgt voor meer gelijkheid, zowel thuis bij de verdeling van zorgtaken als op de arbeidsmarkt. Zo stimuleert het de arbeidsparticipatie en salarisontwikkeling van vrouwen. Zweedse vaders gebruiken gemiddeld 28 procent van hun verlof en, afhankelijk van hoe je dat uitrekent, dat is een verlof van tussen de 2,5 maand en de 4,5 maand . Voor de salarisontwikkeling van de moeders is het beter als de partner ongeveer net zo lang thuis blijft, bleek na de invoering in Zweden. Drie maanden geboorteverlof, voor zowel moeder als partners, stellen ouders in staat doordachte keuzes te maken voor de toekomst. De huidige tien tot twaalf weken verlof na de bevalling, zijn echt nodig voor herstel, die moeten daar los van staan. Daarnaast, een twee maanden oud kind naar de opvang brengen is een hele grote stap. Wanneer dit moment langer wordt uitgesteld, kiezen meer vrouwen vaak voor meer uren werk . Zo wordt arbeidsparticipatie van vrouwen gestimuleerd . En, laat dat voorop staan, omdat vrouwen graag willen werken. Omdat zij dat zélf graag willen. Niet om de economische groei nog een slinger te geven, het altaar van economische groei waarop alles van échte waarde geofferd wordt. Dat niet!

In plaats van de vijf dagen in dit wetsvoorstel, wordt het kraamverlof, als het aan de Partij voor de Dieren ligt, tien dagen, in navolging van het advies van de Europese commissie , én volledig doorbetaald.

De Partij voor de Dieren pleit voor een gendergelijk en sekseneutraal geboorteverlof. Afgezien van het zwangerschapsverlof van de moeder, wat nogmaals écht is bedoeld voor de voorbereiding op en het herstel na de bevalling, géén aparte regels voor moeder en partner maar een gelijke verdeling, om ook de zorgtaken gelijk te kunnen verdelen. Ook moeten homoseksuele stellen en meeroudergezinnen niet anders behandelt worden, dan heteroseksuele stellen.

Voorzitter, de Partij voor de Dieren vindt het onaanvaardbaar dat het huidige wetsvoorstel geen rekening houdt met meeroudergezinnen en bijvoorbeeld gezinnen met twee vaders, wat erin resulteert dat niet álle ouders recht hebben op verlof. De wet maakt dat momenteel onmogelijk: een kind mag in Nederland niet meer dan twee ouders hebben. Dat leidt er onder andere toe dat ook de verlofregeling voor deze gezinnen met het huidige wetsvoorstel niet goed geregeld is. Vorig jaar beloofden acht politieke partijen, waaronder de partij van Minister Koolmees, in het Regenboogakkoord om meerouderschap snel te regelen. Er wordt al jarenlang voor gepleit. Waarom is dit nog steeds niet geregeld? De minister verwijst naar onderzoeken die nog niet afgerond zijn . Hoe kan het dat deze onderzoeken nog lopen, is mijn vraag aan de minister, terwijl de wet al vanaf 1 januari 2019 in moet gaan? LHBTI’ers mogen hier niet de dupe van worden.

De Raad van State heeft terecht zorgen geuit over het feit dat het huidige wetsvoorstel ervoor zorgt dat circa 4000 mensen bij opname van het geboorteverlof tegen 70% van hun loon, onder het sociaal minimum terecht komen. Dit wordt door de minister aanvaard, omdat het verlof gespreid opgenomen kan worden en omdat het om een relatief kleine groep zou gaan. Onbestaanbaar, wat ons betreft! Het kan toch niet de bedoeling zijn dat het uitgebreide geboorteverlof alleen opgenomen wordt door goedverdienende gezinnen. De Partij voor de Dieren is tevens bezorgd over discriminatoire effecten en of het wetsvoorstel wel voldoet aan het VN-Kinderrechtenverdrag. In de praktijk zullen ouders die onder het bestaansminimum terecht komen, of zelfs net daarboven, het aanvullend geboorteverlof niet opnemen omdat ze het geld gewoonweg niet kunnen missen. Hun kinderen zullen dan niet in gelijke mate als andere kinderen profiteren van het aanvullend geboorteverlof. Wil de minister daar toch nog eens op reflecteren, voorzitter, is dat eerlijk in zijn ogen?

Voorts gaat het wetsvoorstel voorbij aan de belangen van zzp’ers. Het is een wetsvoorstel voor werknemers en werkgevers. Dit wordt beargumenteerd door de minister en wel als volgt: ‘ZZP’ers kunnen zelf bepalen wanneer zij werken, en daarom kunnen zij ook zelf bepalen wanneer zij voor hun kind willen zorgen.’ Het probleem is dat zelfstandigen in de praktijk het zich helemaal niet kunnen veroorloven om tijdelijk niet te werken en geen inkomen te hebben. Daarom zou het beter zijn de regeling ook open te stellen voor zelfstandigen .

Voorzitter, tot slot, de Partij voor de Dieren wil de minister en de andere woordvoerders op het hart drukken dat de cruciale eerste tijd na de geboorte én betrokkenheid van álle ouders in één keer goed moet. Dit kan niet over. Ouders krijgen geen herkansing om hun kind een veilige liefdevolle start te geven. Het is de verantwoordelijkheid van de overheid om hen die mogelijkheid ook daadwerkelijk te bieden!

Dank u wel.