Bijdrage Ouwehand AO Natura 2000 en ammoniak

Deel 1 Natura 2000

Voorzitter,

Iedere keer als ik me buig over de staat van de Nederlandse natuur dringt zich de volgende gedachte aan mij op: Alles van waarde is weerloos. Wanneer het gaat om het duiden van de kwetsbaarheid van de natuur, en de krachten die erop gericht zijn allerlei andere belangen telkens maar weer te laten prevaleren boven de bescherming van het meest kostbare dat we hebben, kan ik me geen treffender omschrijving voorstellen dan dit citaat van Lucebert.

De biodiversiteit neemt nog altijd af, en wat verdwijnt, komt niet meer terug. Alle reden dus om te werken vanuit het voorzorgbeginsel en no regret scenario’s te volgen. Maar in plaats daarvan heeft Nederland gedraald en getalmd bij de implementatie van de Europese richtlijnen die natuur, flora en fauna moeten beschermen. Keer op keer wordt de bescherming van natuur als sluitstuk gepresenteerd in een beleid dat erop gericht is korte termijn belangen veilig te stellen.

Het Milieu en Natuur Planbureau stelt dat tweederde van de in Nederland beschermde dieren- en plantensoorten dreigen te verdwijnen omdat ze onvoldoende leefgebied hebben. Het MNP stelt ook dat met het huidige beleid er te weinig zal verbeteren om de doelen te halen. Hoe ver moet het komen voordat de minister daadwerkelijk zich gaat inspannen voor onze natuur, in plaats van de sector tevreden te houden? De beschikbare 8 miljoen is bij lange na niet genoeg (volgens NMP) om de huidige staat van gebieden en soorten te herstellen. Het steekt overigens ook schril af bij de 15 miljoen euro die klakkeloos is uitgegeven aan de subsidie op luchtwassers; symptoombestrijders om een bio-industrie in de benen te houden met kunst- en vliegwerk tegen de wens van de burger. De geschatte kosten (MNP) om de natuur werkelijk te herstellen liggen twee tot drie maal zo hoog en zonder extra budget zal natuurherstel een vertraging oplopen.

• Kan de minister aangeven of zij bereid is het budget van 8 miljoen te verdubbelen of te verdrievoudigen om daarmee wel de doelstellingen te bereiken?

Verder blijkt dat de begrenzing en aanwijzing van de Natura 2000 gebieden vertraging op te lopen door geharrewar van belanghebbenden. Eest een beheersplan en dan pas een begrenzing (wil landbouw sector en recreatie) of de ingezette koers blijven volgen (aanwijzing-doelen-beheersplannen)? Minister wij willen u erop aandringen, samen met de natuur en milieuorganisaties, om toch vaart te maken met de aanwijzing en begrenzing van de Natura 2000 gebieden.
• Bent u daartoe bereid?

Dan wil ik nog even ingaan op de aanwijzing van Natura 2000 gebieden op zee. Staatssecretaris Huizinga heeft aangegeven op zee een samenhangend netwerk van natuurgebieden tot stand te brengen (1). Duurzaam gebruik van deze gebieden blijft echter in principe mogelijk (2). Dat betekent dat er alsnog geboord, gevaren en/of gevist zal mogen worden in deze gebieden. Op deze manier worden ecosystemen niet afdoende beschermd. Het is bekend dat alleen volledig afgesloten beschermde natuurgebieden optimaal herstel van het ecosysteem bewerkstelligen, semi-beschermde gebieden hebben in het verleden alleen maar tot meer problemen geleid (3).
• Kan de minister aangeven of Natura 2000 zal gaan leiden tot een netwerk van volledig gesloten beschermde zeegebieden of dat gekozen wordt voor een compromis van semi-beschermde gebieden?
• Is zij van mening dat een netwerk van semi-beschermde gebieden effectief zal zijn om ecosystemen adequaat te beschermen en waarop baseert zij dat?
Graag een toelichting.

Deel 2 Toetsingskader ammoniak

Voorzitter,

We praten vandaag over de invulling van onze verantwoordelijkheid voor de bescherming van natuur, flora en fauna in Nederland. Zoals we de afgelopen weken ook al eerder hebben stilgestaan bij de negatieve uitwassen van de veehouderij in Nederland in het reconstructiedebat en het mestbeleid debat, ontkomen er ook deze keer niet aan. Teveel dieren, teveel mest, teveel problemen en te weinig ambitie om het probleem daadwerkelijk bij de bron na te pakken. Het onlangs vastgestelde interim kader ammoniak geeft weer duidelijk aan dat het ministerie van Landbouw moeite heeft met het verdedigen van maatschappelijke waarden en het sectorbelang laat prevaleren boven het belang van zorg voor onze omgeving en de natuurwaarden die Nederland nog heeft. Nederland kent 16 miljoen mensen en daarvan zijn er slechts 35.000 veehouder (intensief, melk en gemengd). Dat is nog geen halve procent van de bevolking. Toch lijkt de minister vooral open te staan voor de belangen van deze kleine groep, ten koste van het maatschappelijk belang. En erger nog het belang van duizenden soorten dieren en planten die beschermd dienen te worden vanuit de vogel- en habitatrichtlijn.

• Kunt u ons uitleggen waarom u de belangen van deze kleine groep veehouders schijnbaar belangrijker lijkt te vinden dan de belangen van alle andere burgers in onze samenleving die willen genieten van een levende natuur die door een verantwoordelijke overheid wordt beschermd?
• Hoe kan de minister met het huidige ammoniak beleid voldoende bescherming van Natura 2000 gebieden garanderen? Op welke wijze kan zij garanderen dat de op te stellen beheersplannen zorgen voor een goed ammoniakbeleid en zo nee, is zij voornemens generiek beleid et ontwikkelen?

Minister. Zoals bij u bekend wordt het toetsingskader ammoniak door natuurbeschermers als inadequaat beschouwd en kan het zelfs leiden tot grote onomkeerbare problemen. Uitbreiding van bedrijven is door het toetsingskader nog steeds mogelijk en hoewel de achtergrondsdepositie misschien zal dalen, zal de lokale depositie hierdoor kunnen stijgen. Voor de normale mens is het goochelen met cijfers wat ten grondslag ligt aan het interimkader nauwelijks te begrijpen, maar 1 ding is wel duidelijk. Het voorzorgsprincipe wordt met de voeten getreden en ook de inspanningsverplichting die voorvloeit uit de instandhoudingsdoelen van Natura 2000 (Vogel- en habitatrichtlijn) wordt niet juist ingevuld. Er zijn twijfels of de rechter uw gegoochel met deposities zal goedkeuren.

• Kunt u aangeven of het toetsingskader juridisch heeft getoetst en kunt u aangeven of u problemen verwacht als zaken voor de rechter verschijnen?
• Hoe wil LNV de noodzakelijke daling van de ammoniakdepositie organiseren en welke garanties worden nu ingebouwd om de ambities en doelstellingen wat betreft maximale toelaatbare ammoniakdepositie te realiseren?
• Kunt u de kamer garanderen dat u de doelstellingen van het ammoniakbeleid gaat halen?

Verder blijkt dat het rapport waarop de toegestane uitbreiding van 5% depositie binnen het interimkader is gebaseerd, inmiddels gedateerd is. We hebben vernomen dat er een nieuw rapport klaar is, geschreven door Alterra, waarin nieuwe inzichten staan die mogelijk nopen tot een aanscherping van de huidige normen. Het rapport ligt echter al een tijd bij de drukker.

• Kunt u aangeven waarom u de kamer niet op de hoogte heeft gesteld van dit rapport en waarom de resultaten uit dit rapport niet mee zijn genomen in het debat van vandaag?
• Kunt u aangeven wat u met het rapport gaat doen als het verschijnt en of u voornemens bent de inzichten te gebruiken voor het aanpassen van het toetsingskader?

Zoals collega Polderman al stelde: een afname van de veestapel is de enige duurzame weg om daadwerkelijk resultaten te boeken op het gebied van ammoniak, mest en reconstructie. De tijd dat de veehouderij ongegeneerd haar gang kon gaan is voorbij en de maatschappelijke druk om te komen tot een duurzame veehouderij is groot. Het burgerinitiatief is daar een voorbeeld van, de protesten tegen de vestiging van grootschalige varkensclusters, de inspanningen van Natuurmonumenten, Stichting Natuur en Milieu en talloze andere organisaties die namens hun leden pleiten voor een echte oplossing. Wanneer gaat u spreken namens de samenleving en houdt u uw rug recht voor een smekende sector die zich in een doodlopende straat bevindt?
• Mijn vraag is dan ook: bent u bereid om het generieke ammoniakbeleid aan te scherpen om daadwerkelijk een daling van de landsbrede ammoniakdepositie te realiseren?

(1) In reactie op een campagne van Greenpeace in een brief van vorige week aangegeven dat Natura 2000 tot doel heeft om ook op zee een samenhangend netwerk van beschermde natuurgebieden tot stand te brengen.

(2) In het Integraal Beheerplan Noordzee wordt aangegeven dat bijzondere ecologisch waardevolle zeegebieden weliswaar tot beschermde gebieden kunnen worden verklaard, maar als er zwaarwegende economische belangen mee gemoeid blijken te zijn zal daar toch naar gekeken moeten worden.

(3) Er is eerder geëxperimenteerd met een opzet van semi-beschermde zeegebieden waar economische activiteiten werden toegestaan, bijvoorbeeld bij de scholbox, waar deze opzet faalde omdat het uitliep op een compromis tussen natuurbescherming en economische belangen.