Bijdrage Ouwehand AO Landbouw- en Visse­rijraad

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Eerst heb ik een aantal visserijonderwerpen. De staatssecretaris moet vol aan de bak voor de aanlandplicht. Wij willen de staatssecretaris daar zeer in aanmoedigen. Ik kijk uit naar de ontwikkelingen in dezen. Op de agenda staan twee visserijprotocollen. Over de Seychellen kan de staatssecretaris instemmen met de tekst van het conceptmandaat. Ik begrijp dat daarover dus nu nog geen beslissing valt. Ik wijs erop zulke tonijnakkoorden heel risicovol zijn. De Partij voor de Dieren wil nu al bezwaren kenbaar maken. Wij weten dat er veel bijvangsten zijn van bedreigde soorten als manta's, haaien, schildpadden en dolfijnen. Het lopende protocol ging om schepen uit Spanje, Frankrijk, Italië en Portugal. Daar gaat Europees belastinggeld in. Tonijnvangst heeft ontzettend veel nadelen. Wij willen dus nu al onze bezwaren kenbaar maken. Komt er een evaluatie van het huidige protocol? Die dingen zijn nooit openbaar; dat moeten wij ook veranderen. Wat is de inzet van de staatssecretaris op dit punt? Kunnen wij de evaluatie beoordelen voordat de knoop wordt doorgehakt? Ook Marokko staat op de agenda. Ook daarover krijgen wij graag inzicht in de planning. Ik begrijp dat er nu nog geen besluiten zullen worden genomen, maar wij willen wel de vinger aan de pols houden, want het zijn omstreden akkoorden.

Ik kom op de uitfasering van het waterbad. Wij hebben gezien dat de meeste slachterijen nu ineens kiezen voor CO2-bedwelming in plaats van de head-onlymethode. Wat is daarvan de reden? Wat zijn de welzijnsaspecten van beide methoden? In de brief lezen wij dat de methode is aangepast. Mij werd niet duidelijk dat nu gegarandeerd kan worden dat de dieren niet meer ondersteboven worden gehangen, want juist dat zorgt voor die enorme welzijnsproblemen. Wij maken ons grote zorgen over de leghennen en de eenden die nog steeds via het waterbad verdoofd de slacht in gaan.

Wij kregen het zorgwekkende bericht dat de EU import van levende varkens uit de VS toestaat. Dat zien wij niet zitten. Wat vindt de staatssecretaris ervan? Kan zij nog voorkomen dat zulke stappen worden gezet? In Boerderij heb ik gelezen dat dit van belang zou zijn voor de doorvoer van Amerikaanse fokvarkens over Europees grondgebied naar landen als Rusland. Dat worden voor die dieren enorme reizen. Ik kan mij niet voorstellen dat het Nederlandse kabinet daar enthousiast over is.

Ik krijg graag een toelichting op de handhaving van het Europese verbod op op dieren geteste cosmetica. Het is goed dat de lobby van de cosmetische industrie niet tot uitstel heeft geleid. Kan dit straks gehandhaafd worden?

De heer Graus (PVV): Fijn dat mevrouw Ouwehand de kippen nog even noemt. Er is ooit een motie van mij aangenomen over het verhogen van het aantal ampères in waterbaden. Kippen gaan daar met hun hoofd doorheen, dus dan worden ze ondersteboven gehangen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Dat wil ik juist weten van de staatssecretaris. Dat was nu juist het aspect waar veel kritiek op kwam. Hoe het ermee staat wordt mij niet helemaal duidelijk uit de brief van de staatssecretaris. Wij gaan het horen.

Ik kom op de bijensterfte. De heer Bosman sprak het woord "neonicotinoïden" nogal moeilijk uit. Ook om die reden is het beter om die zooi gewoon te verbieden. Ik zeg het met een knipoog hoor. Ik heb ook moeten oefenen. Ik heb het er inmiddels zo vaak over gehad, dat het er nu vloeiend uitkomt. Maar goed, het zou mooi zijn als wij dit punt niet meer aan de orde hoeven te stellen omdat wij ervoor gekozen hebben het voorzorgsbeginsel leidend te laten zijn en die gevaarlijke middelen van de markt gehaald hebben. Wij zijn blij dat de staatssecretaris de aangenomen motie tijdens de vorige Raad heeft uitgedragen en dat zij op snelle maatregelen heeft aangedrongen. Het lijkt erop dat de voorstellen van de Europese Commissie daar voor een deel aan tegemoetkomen, maar helaas gaan ze niet ver genoeg. Het gaat überhaupt tot juli duren voordat de maatregelen van kracht worden. Dat lijkt mij wat langzaam. De staatssecretaris heeft veel vragen gesteld bij het voorstel van de Commissie. Ik ben daar verbaasd over. Het lijkt erop alsof zij een kritische positie innam in de zin dat zij de voorstellen nog wilde afzwakken. Graag helderheid. Waarom vraagt zij naar de wetenschappelijke onderbouwing van het aan banden leggen van de spuittoepassingen van neonicotinoïden als zij weet dat haar parlement het voorzorgsbeginsel als uitgangspunt neemt? Waarom vraagt zij of de restricties op neonicotinoïden eerder dan na twee jaar opgeheven kunnen worden? Ik denk dat een periode van twee jaar te kort zou kunnen zijn om de effecten te kunnen inschatten. Waarom zou het eerder moeten? Welke gegevens denkt de staatssecretaris nog nodig te hebben? Neonicotinoïden mogen ook door particulieren gebruikt worden. Ik neem aan dat daar ook maatregelen tegen genomen worden. Tijdens het vorige AO heb ik van de staatssecretaris de toezegging gekregen dat zij de European Food Safety Authority (EFSA) zou voorleggen om in ieder geval geen nieuwe toelatingen te doen. Ik heb daar niets meer over gehoord. Ik denk dat wij in ieder geval moeten afspreken dat nieuwe toelatingen stil komen te liggen. Graag een reactie.

Beantwoording door de staatssecretaris van Economische Zaken

(...)

Staatssecretaris Dijksma: Terecht zijn veel vragen gesteld over de visserij. (...) Gaan wij tegen het visserijakkoord met Marokko stemmen als het niet in overeenstemming is met het internationaal recht? Gisteren is er weer een onderhandelingsronde geweest waarbij men er niet is uitgekomen. De Westelijke Sahara en het internationale recht hebben hierbij nadrukkelijk de aandacht. Ik bepaal mijn oordeel als het onderhandelingsresultaat er ligt en ik zal de Kamer erbij betrekken. Laten wij afwachten waar men mee komt en vervolgens oordelen. (...) Mevrouw Ouwehand heeft gevraagd naar de stand van zaken rond het mandaat voor de Seychellen. Mijn voorganger of voorvoorganger heeft toegezegd dat de evaluatie vertrouwelijk ter inzage aan de Kamer zou worden voorgelegd. In EU-verband zet ik mij in voor openbaarmaking. Zolang het via de EU niet openbaar is, kan de Kamer het inzien, maar het moet openbaar worden.

Staatssecretaris Dijksma: Ik kom op de neonicotinoïden. De EFSA heeft zoals bekend een herbeoordeling van drie neonicotinoïden (thiamethoxam, clothianidine, imidacloprid) uitgevoerd op de risico's. In de Landbouw- en Visserijraad heb ik mijn zorgen bekendgemaakt en gerefereerd aan de aangenomen motie om te komen tot een moratorium op neonicotinoïden. Ik heb aangedrongen op zo spoedig mogelijk communautaire actie. Ik wil in Europees verband maatregelen. (...) Mevrouw Ouwehand vroeg of er nog nieuwe toelatingen komen. Elke aanvraag wordt apart beoordeeld. Hoe ver weg is juli? Dat is maar hoe je het apprecieert, want op dit dossier gaat het razendsnel, zeker in de Europese verhoudingen. Ik ken de motie, maar ik stel voor om het communautaire platform wel de ruimte te geven opdat Nederland ook kan meedoen. Ik wil de Europese besluitvorming graag meewegen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): De staatssecretaris zegt dat nieuwe aanvragen apart worden beoordeeld. Het probleem is dat het richtsnoer wordt aangepast. Als je echter in de tussentijd nieuwe toelatingen doet, is het de vraag hoe je ze weer van de markt kunt halen als op basis van nieuwe inzichten blijkt dat dat niet verstandig was. Daar maak ik mij zorgen over. De staatssecretaris heeft gezegd dat zij het bij de EFSA wil navragen. Ik vind dat onze positie moet zijn: een moratorium op nieuwe toelatingen totdat het richtsnoer is aangepast.

Staatssecretaris Dijksma: Zowel de EFSA als ons Ctbg zal rekening houden met het feit dat de discussie gaande is. Het lijkt mij moeilijk denkbaar dat nu dingen worden toegelaten, terwijl wij weten dat er discussie is. De termijn van juli is echt krap. Dat heeft een voorafschaduwende werking. Ik ga ervan uit dat het probleem zich niet voordoet.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Daar ben ik niet goedgelovig genoeg voor. Ik wil dat wij dit met elkaar afspreken. Totdat het richtsnoer is aangepast, moeten er geen nieuwe toelatingen worden gedaan.

De voorzitter: En uw vraag aan de staatssecretaris is?

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Of zij zich daar sterk voor wil maken. Zij moet niet zeggen: ik denk dat iedereen daar wel rekening mee houdt. Zij moet gewoon zeggen: het kan niet.

Staatssecretaris Dijksma: Het lijkt mij prima om dit punt in de discussie op te brengen. Ik kan een inspanningsverplichting aangaan, maar geen resultaatsverplichting. Het lijkt mij een logisch voorstel. Mevrouw Ouwehand en ik hebben er geen onenigheid over.

(...)

Mevrouw Ouwehand heeft gevraagd of kan worden gegarandeerd dat bij het waterbad dieren niet ondersteboven worden gehangen. Nee, dat kan niet worden gegarandeerd. Het is onderdeel van de techniek.

Ik zal de Kamer schriftelijk informeren over de handhaving op en de implementatie van het EU-verbod op op dieren geteste cosmetica. Met ingang van 25 februari wordt de invoer van levende fok- en gebruiksvarkens uit de VS toegestaan mits wordt voldaan aan diergezondheidseisen en bioveiligheidseisen. Er is voor de EU geen mogelijkheid om deze invoer op grond van dierenwelzijn tegen te gaan. Je kunt er van alles van vinden -- dat begrijp ik -- maar dat is iets anders dan het tegenhouden. Het is zoals het is.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): De opmerking van de staatssecretaris over de import van levende varkens vanuit Amerika bedoeld voor doorvoer naar Rusland vind ik onbevredigend. Wat is de inzet van het kabinet? Gaan wij het gewoon accepteren als die varkens in de Rotterdamse haven binnenkomen en zetten wij ze in vrachtwagens voor de doorvoer? Of maken wij gebruik van onze mogelijkheden om daar beperkingen aan te stellen? Is de staatssecretaris het met mij eens dat het ongewenst is om levende dieren helemaal vanuit Amerika over Europees grondgebied naar Rusland te vervoeren?

Staatssecretaris Dijksma: Als volksvertegenwoordiger kun je sneller iets ongewenst verklaren, omdat je niet hoeft te handelen. Bij mij liggen die twee dingen wel in elkaars verlengde. Mijn probleem is dat ik niet kan handelen omdat wij op dit moment gewoon geen ruimte hebben om zoiets tegen te houden. Wat wij wel doen, is in het kader van de WTO consumer concerns als onderwerp opvoeren. Dat biedt voor de toekomst wellicht een mogelijkheid om steviger en scherper aan de wind te zeilen bij dit soort onderwerpen. Als je die mogelijkheden niet hebt, kun je gewoon niet zo veel uitrichten. Je kunt wel verontwaardigd zijn, maar je hebt geen positie. Die zullen wij via de WTO moeten proberen te krijgen. Dat laatste doen wij vanzelfsprekend wel.

De voorzitter: Mevrouw Ouwehand, een korte reactie.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Onder aanvoering van het CDA is bij de implementatie van de Europese Transportrichtlijn voor Nederland gezegd: wij treffen geen eigenstandige maatregelen. Maar dat kan natuurlijk wel. Wij kunnen die wet gewoon aanpassen. Als die varkens binnenkomen en nog naar Rusland moeten, kunnen wij zeggen dat wij daar niet mee instemmen. Is de staatssecretaris bereid om te bekijken wat zij daaraan kan doen, ook gelet op de aangenomen motie over het transport van slachtvee?

Staatssecretaris Dijksma: Wij hebben wel met een interne markt te maken. We kunnen niet zomaar allerlei transportverboden opleggen, want dan hebben we weer een heel ander probleem. In dit geval is de oplossing dus een stuk complexer dan men zou veronderstellen.

Tweede Termijn:

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Bedankt voor de antwoorden. De opmerking van de staatssecretaris dat er meer behoefte is aan Nederlandse parlementariërs in de Europese landbouwcommissie vat ik op als een uitnodiging. Het zou handig zijn als daarin een vertegenwoordiger van de Partij voor de Dieren zit. Daar gaan we dus ons best voor doen. Daar gaat de staatssecretaris dan een hoop lol van krijgen. Ik had inderdaad een vraag gesteld over de neonicotinoïden: zullen we die voor particulieren uit de schappen halen? Graag wil ik daar nog een antwoord op. Ik kom op de uitfasering van het waterbad. Daar is wat onduidelijkheid over. In de brief van 17 september schreef voormalig staatssecretaris Bleker dat er ingrijpende wijzigingen nodig waren aan het oorspronkelijke concept. In de brief staat: "Er is bedacht op welke wijze de belastende fase van het bij bewustzijn ophangen van de dieren zou kunnen worden voorkomen. Hierop is het systeem ingrijpend aangepast en vervolmaakt." Wat betekent dat? Worden dieren niet bij bewustzijn op hun kop gehangen als de head-onlymethode wordt toegepast, of juist wel? Wat is dan de welzijnsimplicatie? Misschien kan de staatssecretaris de Kamer schriftelijk daarover informeren. Daar heb ik alle begrip voor, maar we moeten wel weten hoe het zit.

Staatssecretaris Dijksma: (...) Ik kom op het verbieden van de verkoop van neonicotinoïden aan particulieren. Ik begrijp dat de Europese Commissie dit meeneemt in haar voorstel. Laten we wachten tot dat helder is.(...) De vraag over de head-onlymethode zal ik schriftelijk moeten beantwoorden. Ik ben namelijk geen expert in slachtmethoden.