Tegengaan schaarste van grond­stoffen

Maatregelen tegen klimaatverandering en biodiversiteitsverlies zetten geen zoden aan de dijk als we steeds meer spullen blijven produceren en consumeren die we helemaal niet nodig hebben. Als wereldwijd iedereen zou leven zoals in Nederland, dan zouden we meerdere aardbollen nodig hebben. Om al die producten te maken zijn bovendien grondstoffen nodig, en daarvan kunnen we er maar zoveel gebruiken als de Aarde ons kan geven. De Partij voor de Dieren neemt een voorbeeld aan de natuur, waarin processen van ontwikkeling geheel zonder verspilling plaatsvinden. We zetten daarom in op een circulaire economie, waarin zo zuinig mogelijk wordt omgegaan met grondstoffen. Dat vraagt wat, want onze samenleving is vergaand doorgeslagen naar een verspillende consumptiemaatschappij, ten koste van alles wat werkelijk belangrijk is.

De balans moet dringend worden hersteld. De Partij voor de Dieren deinst er niet voor terug om het voortouw te nemen en kritisch te bevragen wat we nodig hebben en wat verspillende onzin is. Auto’s die zo groot zijn geworden dat ze niet eens meer normaal in de parkeervakken passen, fat bikes en elektrische stepjes die niet alleen veel grondstoffen gebruiken maar ook gewone fietsers en wandelaars verdringen, steeds weer nieuwe modecollecties terwijl we meer dan genoeg kleding hebben – het vraagt er allemaal om dat we prioriteiten durven stellen en keuzes durven maken. Burgers mogen tenslotte van de overheid verwachten dat die de basis van ons bestaan beschermt, en grenzen stelt aan wat die basis bedreigt voor het financiële gewin van enkelen. Net als bij energie is besparen, in dit geval van grondstoffen, cruciaal om een circulaire economie te bereiken. Door vermindering van ons grondstoffen- en energieverbruik worden we bovendien minder afhankelijk van landen buiten de EU voor kritieke grondstoffen voor de energietransitie, voor digitalisering en voor medische apparatuur. Aan de hand van de strategieën op de R-ladder (refuse, reduce, reuse) verminderen we de hoeveelheid grondstoffen die jaarlijks worden gebruikt drastisch.

● Nederland heeft in 2030 een volledig circulaire economie.

● Er komt een Grondstoffenwet met bindende verplichtingen voor het terugdringen van grondstoffengebruik.

● In de Rijksbegroting komt naast de uitgavenplafonds ook een grondstoffenplafond. De overheid mag alleen beleid en plannen uitvoeren als dat binnen het grondstoffenplafond past.

● Er komt een nationaal plan met afdwingbare doelstellingen om het aantal spullen dat we produceren en consumeren omlaag te brengen. De duurzame, circulaire optie wordt de aantrekkelijke optie en we verrekenen milieuschade in de prijzen van producten.

● We stoppen met de wegwerpmaatschappij. We willen geen telefoons meer die niet kunnen worden geüpdatet of fast fashion; we dringen het gebruik van wegwerpproducten zo veel mogelijk terug.

● Er komen strengere eisen voor het ontwerp van nieuwe producten. Producten moeten gemaakt worden van zo min mogelijk materialen en de materialen die worden gebruikt moeten eenvoudig kunnen worden hergebruikt. Ook moeten producten zo lang mogelijk meegaan en eenvoudig te repareren zijn.

● Hergebruik en reparaties worden in ere hersteld. Dat is betaalbaar voor iedereen en levert fijne banen op. We stimuleren de tweedehands markt, ruilen deelplatformen en reparatiediensten. Voor het repareren of herstellen van producten hoeft geen btw meer te worden betaald. De industrie en de bouw gaan verplicht materialenpaspoorten gebruiken.

● Door de belasting aan te passen maken we gerecyclede grondstoffen goedkoper dan grondstoffen die voor het eerst gewonnen zijn, denk bijvoorbeeld aan staal, glas en plastic.

● Het huidige statiegeldsysteem voor plastic flessen en blikjes wordt uitgebreid naar álle drankverpakkingen, zoals sapflesjes en drankenkartons. Ook wordt er gewerkt aan het verbeteren van het huidige systeem zodat alle plastic flesjes en blikjes kunnen worden ingeleverd bij de locatie waar ze zijn verkocht, ook als ze gedeukt zijn. De verantwoordelijkheid voor het statiegeldsysteem komt in handen van de overheid in plaats van bij het bedrijfsleven.

● Zuivere grondstofstromen zijn essentieel in het streven naar een circulaire economie. Nederland pleit daarom in Europa voor een uitbreiding van de regelgeving voor etikettering van consumentengoederen en voedsel. Naast de reeds geldende eisen dienen ook de gebruikte grondstoffen van de verpakking te worden vermeld. Zo worden onzichtbare materialen zoals plastic coatings op papieren wikkels zichtbaar en wordt het makkelijker de verpakking op de juiste manier bij het afval te scheiden. Producenten worden verplicht verpakkingen uit gemixte materialen terug te dringen.