Bijdrage Ouwehand over het verslag van de Europese top

Bekijk de bijdrage via debatgemist.nl

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik hoor de heer Plasterk zeggen dat de fractie van de Partij van de Arbeid twijfelt over dit akkoord. Als ik de analyses goed gelezen heb, is de fractie daarin niet alleen. Topeconomen, ook van PvdA-huize, roepen op om dit akkoord af te wijzen. Voorzitter, u zei dat dit niet het laatste debat wordt. De heer Plasterk zei echter dat het dat eigenlijk wel had moeten zijn. Dat riep bij mij de vraag op wat de Partij van de Arbeid dan had verwacht van de top, gelet op de ervaringen in de Europese onderhandelingen. Ik heb het dan niet alleen over de financiële crisis, maar ook over hoe we Europa dag in, dag uit zien functioneren. Wat had de Partij van de Arbeid nu verwacht dat er uit die top zou komen?

De heer Plasterk (PvdA): Allereerst dringen die topeconomen aan op een steviger rol van het IMF op het toezicht van de discipline in Europa, dus ook op andere landen dan alleen Griekenland. Ik heb de regering zojuist gevraagd of zij het met mij eens is dat dit moet gebeuren. Ik wacht dat antwoord even af, want ik zie dat graag gerealiseerd worden.
Wat ik verwacht had? Ik ben van nature een optimist. De minister kwam trots aan met: kijk eens naar mijn big bazooka. Daar verwachtte ik dus veel van, maar het valt toch wat tegen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): We blijven zowel hier als in Brussel debat na debat maar aanrommelen. Het akkoord en de situatie worden er niet beter op. Europa loopt per definitie achter speculanten aan. Het wordt niet daadkrachtig en het is niet daadkrachtig. Ik vraag de Partij van de Arbeid hoe lang we dat nog gaan doen. Het begint namelijk een beetje een bezigheidstherapie te worden en het levert niets op.

De heer Plasterk (PvdA): Ik vind dat mevrouw Ouwehand net een stap te ver gaat. "Bezigheidstherapie" vind ik overdreven. Ook dat het niets oplevert, vind ik overdreven. Ik vind dat met het pakket een aantal stappen in de goede richting wordt gezet. Er zitten alleen te grote losse einden aan om daarvan nu te kunnen zeggen dat we het zo doen en er een strik omheen kan.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik snap dat je een kabinet naar Brussel wilt sturen met een wensenpakketje waar je zelf in gelooft, maar de Europese realiteit is natuurlijk dat het gaat om individuele nationale politieke belangen die je probeert te verkopen als één gezamenlijk Europees belang. We weten dat het faalt. Ik vraag de partij van de Arbeid wanneer het genoeg is. Wanneer zegt de heer Plasterk dat hij er geen vertrouwen meer in heeft? We kunnen dit jaren volhouden, maar eens moet de grens getrokken worden dat we er niet meer in geloven.

De heer Plasterk (PvdA): We kunnen ons de luxe niet veroorloven om niet in dit project te geloven. Ik geloof eerlijk gezegd wel in dat project. Ik geloof dat het belangrijk is dat we een sterke en stabiele eurozone hebben. Daar zullen we aan moeten trekken. Inderdaad, de oplossingen uit Brussel zijn nooit spic en span. Er zit altijd een aspect bij waarvan je je afvraagt of het niet wat mooier had gekund. Dat is niet anders en daar kan ik op zich wel mee leven. Ik moet echter wel de overtuiging hebben dat het uiteindelijk een pakket is dat gaat doen wat het moet doen. Daar heb ik nu twijfels over. Dat zie je trouwens ook aan de markt. Kijk maar naar de spreads. Het gaat er niet om wat ik geloof. Het gaat erom dat, als je de markten wilt overtuigen dat ze rustig kunnen investeren in Italië of Spanje, ze aan de rentestand zien dat ze daarvoor kunnen gaan. Dat is nu nog niet het geval.

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): De D66-woordvoerder zei tegen de SP en de PVV: het is niet te veel, maar te weinig Europa. Ik voelde mij als vertegenwoordiger van de Partij voor de Dieren ook aangesproken. Ik was geïntrigeerd door de vraag die de D66-fractie zelf opwierp: waarom houden lidstaten elkaar niet aan de afspraken? Dat is toch de fundamentele weeffout van Europa? Europa is geen politieke unie, maar toch hebben verschillende politici in ruime meerderheid besloten dat het een goed idee was om te doen alsof Europa een politieke unie was, om een monetaire unie te kunnen vormen en de euro in te voeren. Is D66 het met mij eens dat dit een van de fatale fouten is geweest?

De heer Koolmees (D66): De volgende keer zal ik de Partij voor de Dieren in zo'n opsomming ook noemen. Mevrouw Ouwehand spreekt over een fundamentele weeffout en daar ben ik het mee eens. Het punt is dat er op Europees niveau geen Eurocommissaris of autoriteit is die landen aan de afspraken kan houden. Dat is in 2003 en 2004 fout gegaan. Duitsland en Frankrijk, de grote landen, hadden weliswaar te maken met het Stabiliteits- en Groeipact maar zij hielden zich niet aan de afspraken. Daarom pleiten wij nu voor een speciale Eurocommissaris. Daarmee wordt de huidige crisis niet opgelost -- dat is allemaal voor de langere termijn -- maar dat is noodzakelijk om te voorkomen dat wij weer in zo'n situatie terechtkomen. Mijn oplossing voor het herstellen van de weeffout is het benoemen van een Eurocommissaris die landen kan aanspreken op de gemaakte afspraken.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik ben bang dat D66 die weeffout destijds in haar Europa-droom al niet heeft gezien. D66 was namelijk voor de invoering van de euro, terwijl er geen politieke unie bestond. Je kunt dromen van een politieke unie -- dat kan ik mij voorstellen -- maar de vraag luidt als volgt. Gaat D66 via een omweg, nu wij de euro eenmaal hebben en gelet op de problemen die dit veroorzaakt omdat wij andere lidstaten niet bij de lurven kunnen grijpen en kunnen zeggen: "nu ga je luisteren!", fundamentele democratische beginselen opofferen omdat zij zo nodig de euro wil redden? Daar ben ik namelijk heel bang voor.

De heer Koolmees (D66): Ik begrijp niet zo goed welke kritiek de Partij voor de Dieren op de opstelling van D66 heeft. Wij hebben altijd gezegd de fundamentele weeffout te willen herstellen, omdat wij denken dat er op Europees niveau een Eurocommissaris moet komen om landen aan de afspraken te houden. Wij hebben altijd gezegd dat die democratisch gecontroleerd moet worden door het Europees Parlement. Dat heb ik net ook weer gezegd. Een Eurocommissaris kan ter verantwoording worden geroepen; dat is de democratische legitimatie. Wij doen het omdat wij vinden dat de euro belangrijk is, belangrijk voor Europa en voor Nederland. Als kleine, open economie is Nederland namelijk afhankelijk van de export. Nederland is zo afhankelijk van al zijn buurlanden dat de euro een grote toegevoegde waarde heeft. Wij proberen de weeffout te herstellen, maar dan wel onder de voorwaarden van democratische legitimatie en controle door het Europees Parlement. De kleine landjes moeten niet meer lijden onder de nukken van de grote landen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik kan niet anders dan concluderen dat D66 toen niet heeft opgelet of te naïef is geweest; geen politieke unie, maar wel graag monetair samenwerken. Vanwege de keuze voor de euro, waar D66 aan vast wil blijven houden, worden er bevoegdheden naar Europa overgeheveld. Dat gaat gepaard met bangmakerij van de burger dat wij het allemaal heel slecht krijgen als wij de euro niet kunnen redden. Ik vind dat de verkeerde route en ik zou daarom graag zien dat D66 daarover -- zij heeft nota bene het woord "democraten" in haar naam -- wat eerlijker is.

De heer Koolmees (D66): Wij zijn juist heel eerlijk. Wij geven heel eerlijk aan dat er wel degelijk bevoegdheden naar Europa moeten worden overgedragen, maar wel onder de voorwaarde dat die bevoegdheden op Europees niveau democratisch worden gecontroleerd. Sterker nog, in ons verkiezingsprogramma staat dat wij voor verdergaande Europese integratie zijn. Mevrouw Ouwehand kan ons dus geen kiezersbedrog verwijten.

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. De winstverdriedubbelaar; kent u hem nog? Dat was het aandelenleaseproduct van Legio Lease, later in handen van Dexia. Dat is de bank die nu met man en macht overeind moet worden gehouden door de Belgische overheid, die daardoor op haar beurt haar eigen kredietwaardigheid dreigt te verliezen. Het is een kleine wereld, de wereld van de mensen die koeien met gouden hoorns beloven. Ook ik moest denken aan de winstverdriedubbelaar toen ik de analyses van deskundigen las over het Europese noodfonds. Het noodfonds wordt een garantiefonds dat staat of valt met de deelname van de Chinezen en institutionele beleggers zoals pensioenfondsen, hedge funds en banken. De EFSF -- excuses voor de afkorting -- geldt dan als verzekeringspotje voor verliezen op staatsobligaties van zuidelijke eurolanden. Obligaties die veel investeerders nu te riskant vinden, moeten er opeens aantrekkelijk van worden als belegging. €1 uit het fonds zou in theorie een investering van €3 of €4 door obligatiekopers moeten uitlokken. Het is een winstverviervoudiger; het verhaal wordt steeds mooier. Eigenlijk is het te mooi om waar te zijn; het is dan ook niet waar. De hefboomwerking waarvan hoog wordt opgegeven, is niet om het volk te verheffen, maar om als monetaire goocheltruc iets uit te halen wat gegarandeerd niet gaat werken. Als er iets in beweging komt met de hefboomwerking, is het wel dat wij getild worden door de speculanten die klaarstaan om de aanval in te zetten voor de ondergang van de zwakke broeders in de eurolanden.

Een andere component van de EFSF lijkt sprekend op de speculaties met life settlements, waarin frauduleuze fondsen, zoals Easy Life, mensen ertoe bewogen om te speculeren op de levensverwachting van andere mensen. Het verzekeringscertificaat in de EFSF-overeenkomst is om technische redenen los van de bijbehorende obligatie verhandelbaar. Speculanten die hopen dat Italië failliet gaat, kunnen er dan voor kiezen, alleen de verzekeringen te kopen en niet de obligaties. Zij hebben dan baat bij een faillissement van Italië. De certificaten lijken dus sprekend op de credit default swaps, de verfoeide kredietverzekeringen die uitbetalen als een land of een bank failliet gaat en die zo'n belangrijke rol hebben gespeeld bij het verergeren van de kredietcrisis. Het is luchtkastelen bouwen met zeepbellen en de illusie in stand houden dat je schulden via hefbomen zou kunnen omvormen tot winstgevende projecten. Het is het creëren van het idee dat je een voorschot op de toekomst kunt nemen met geld dat je nog niet hebt verdiend en hoogst waarschijnlijk ook niet gaat verdienen. Het is het bouwen van staatspiramidefondsen op kosten van de burger, die de exacte regels van het spel misschien niet helemaal doorziet, maar wiens gevoel van onbehagen hem zegt dat zijn toekomst en die van zijn kinderen in handen is gelegd van politieke opportunisten die de indruk wekken dat er geen weg terug zou zijn. Dat is een effectieve toepassing van de shockdoctrine. Wij zouden in hetzelfde schuitje zitten en wij moeten meevaren, of wij willen of niet. Wij zijn het moeras in geleid en het enige wat wij nog kunnen doen, is een sprong voorwaarts maken, dieper het moeras in: nog meer bevoegdheden overdragen aan Europa en nog meer geld doorsluizen naar het laagste punt. Het is dweilen met de geldkraan open.

Op dit moment wordt gesproken over een noodfonds met een totale waarde van 1000 mld., maar ook een waarde van 2000 mld. wordt serieus voor mogelijk gehouden. Dat is veroorzaakt door politieke partijen die meenden het beter te weten dan hun burgers, die meenden dat je euro kon invoeren zonder de burgers te raadplegen, die meenden dat je de Europese grondwet kon invoeren tegen de wil van de burgers en die nu menen dat zij de pensioen- en spaartegoeden van hun burgers in de waagschaal kunnen stellen om het grootste monetaire experiment uit de wereldgeschiedenis veilig te stellen en daarmee hun eigen hachje te redden.

De vergaande brutaliteit en de roekeloosheid waarmee dit gepaard gaat, zijn niet te verantwoorden. Nu al heeft de Europese crisis de Nederlandse burgers meer gekost dan zij in jaren aan vakantie zouden uitgeven. De schade dreigt op te lopen tot een veelvoud daarvan. Topeconomen met een PvdA-achtergrond, zoals Sweder van Wijnbergen en Flip de Kam, maar ook Arjo Klamer, Arnoud Boot, Rick van der Ploeg en Roel Beetsma zeggen dat het onverantwoord is om in te stemmen met het Europese goochelfonds EFSF. Het ergste is dat wij het allemaal wel weten, maar dat de eurofielen zich niet willen laten kennen tegenover de eurosceptici en om die reden willens en wetens doorgaan met lucht blazen in een airbag van een voertuig dat inmiddels onherstelbaar is gecrasht.

Een Europa waarin lidstaten tot elkaar veroordeeld zijn die zo'n verschillend economisch ritme, zo'n andere bestuurscultuur en zo'n uiteenlopende begrotingsdiscipline hebben, kun je niet veroordelen tot een gedwongen huwelijk in gemeenschap van goederen. Er is geen Europese politiek. Wij zijn helemaal voor Europese samenwerking, maar de Partij voor de Dieren laat zich niet de "Verenigde Staten van Europa" in rommelen omdat megalomane politici zo graag wilden pronken met de euro. Dit akkoord is een recept voor alleen maar meer ellende. Als Bernard Madoff 150 jaar cel krijgt wegens het aanvullen van structurele tekorten met nieuwe inleg, valt niet in te zien waarom de geschiedenis anders zal oordelen over politici die hetzelfde willen doen met het geld van hun burgers. De PvdA, GroenLinks en D66 zouden zich niet langer moeten lenen voor steun aan een kabinet dat nergens voor terugdeinst, als een instant gedoogpartner van de PVV. Er is namelijk niemand die nog echt in dit akkoord gelooft. Dat blijkt ook vanavond weer.

Trek de stekker eruit, zegt de Partij voor de Dieren daarom tegen collega's Sap, Pechtold en Cohen. U zult de euro niet redden door dit kabinet in het zadel te houden. Stuur het kabinet naar huis, zoals ook in Slowakije gebeurde. Stop met de steun aan een kabinet dat de reproductiecapaciteit van de aarde niet in acht wenst te nemen, een kabinet dat minderjarige asielzoekers offert aan zijn gedoogpartner en dat kolencentrales laat afbouwen ondanks waarschuwingen van de Raad van State, een kabinet dat kerncentrales wil bouwen ondanks de wetenschap dat die niet rendabel maar wel gevaarlijk zijn, en een kabinet dat kunst, cultuur en natuur opoffert op het altaar van de economie. Doe wat uw eigen economen u adviseren. Jaag geen domme dromen na die uw eigen bevolking in het verderf storten, zonder dat er uiteindelijk echt iemand mee geholpen is. Het sprookje is uit als u dat wilt.

De voorzitter:
Op verzoek van de regering schors ik twintig minuten zodat zij haar antwoord kan voorbereiden. Ik verzoek de aanwezige leden van het kabinet om in de voorbereiding tot een zodanige ordening van het antwoord te komen, dat wij deze vergadering op een effectieve manier kunnen voortzetten.

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Wij spreken vanavond over het Europese goochelpakket dat de eurozone moet redden. Eigenlijk zegt iedereen in de Kamer: ik geloof er niet erg in. Toch meen ik in de ogen van vele woordvoerders de glans van het wensdenken te zien. Mijn fractie is daarom bang dat als het kabinet nu nog geen groen licht krijgt, dat groene licht er alsnog zal komen.

Dat zal er komen, terwijl wij weten dat Europa geen goede trackrecord heeft met het boeken van goede eindresultaten van akkoorden die op hoofdlijnen zijn afgesloten. Europa heeft geen goede trackrecord bij het geven van een eindinvulling aan zulke akkoorden. Ik heb het genoegen om in de Kamer het visserijbeleid te mogen volgen. De collega's van de ChristenUnie en de SGP hebben dat genoegen ook. Het visserijbeleid is het vlak bij uitstek waarop het falen van Europa tot uiting komt. Er zijn heel wel parallellen te trekken tussen het visserijbeleid en het dossier waarover wij vanavond spreken. De voorzitter merkte al op dat dit zeker niet het laatste debat zou zijn over de euro. 25 jaar praten over visserijbeleid heeft opgeleverd dat Europa het werkelijk het allerslechtste doet van de hele wereld op dit vlak. 88% van de visserijbestanden is in Europa overbevist. Het gaat hierbij zelfs om kritisch natuurlijk kapitaal. Als wij dat kapitaal kwijtraken, komt het niet meer terug. Ik vond daarom de motie wel prikkelend die door de leden Harbers, Blanksma, Dijkgraaf en Slob is ingediend. Ik dacht: als we hier nu van maken dat de redding van kritisch natuurlijk kapitaal alleen mogelijk is, en noem alles maar op, dan zou Nederland heel snel uit de Europese Unie liggen. Dat zijn de parallellen en dat zijn de ervaringen die wij hebben met het functioneren van Europa.

De Partij voor de Dieren is van mening dat er zeer grote en onverantwoorde risico's worden genomen met dit pakket. De uitkomst is onzeker. Als het kabinet er zelf niet in gelooft, zouden zij zo eerlijk moeten zijn om dat duidelijk te maken. Als het kabinet ervoor kiest om tegen beter weten in de Kamer nog jarenlang bezig te houden met de manier waarop een pakket dat niet gaat werken, wordt uitonderhandeld, dan zeg ik: veel sterkte daarmee. De Partij voor de Dieren is daarbij allang afgehaakt en doet dat vanavond opnieuw.