Klimaatwet 1.5 – nood­za­ke­lijke crisiswet voor het klimaat

De klimaatcrisis dient daadwerkelijk als een crisis behandeld te worden.“Our house is on fire”, aldus Greta Thunberg. Om deze brand te blussen is het nodig om de uitstoot van broeikasgassen zo snel mogelijk te reduceren. Het doel van de Klimaatwet 1.5 is daarom dat Nederland zo snel mogelijk een zo groot mogelijke bijdrage gaat leveren aan het voorkomen van een verdere opwarming van de Aarde.

Het borgen van het realiseren van een maximale inspanning is nodig omdat de huidige Nederlandse Klimaatwet te vrijblijvend is en daarmee niet in lijn is met het 1,5°C-doel en het Parijsakkoord. In de Klimaatwet 1.5 wordt daarom een reeks instrumenten geïntroduceerd die het mogelijk maken het klimaatbeleid snel en flexibel bij te sturen. Doelstellingen worden aangescherpt en juridisch afdwingbaar. De Klimaatwet 1.5 is daarmee de wet die zorgt dat Nederland een maximale inspanning gaat leveren om het 1,5°C-doel te halen.

Het meest veilige doel – emissievrij in 2020 of eerder – hebben we al gemist. Overheden en fossiele bedrijven hebben nagelaten om tijdig te handelen naar de beschikbare kennis over klimaatverandering. Het bracht ons de huidige klimaatcrisis.

Parijsakkoord

Uit artikel 4.3 van het Parijsakkoord volgt dat de nationale klimaatinspanningen een weergave moeten zijn van de hoogst mogelijke ambitie. Ontwikkelde landen zoals Nederland dienen volgens artikel 4.4 van het Parijsakkoord bovendien de leiding te nemen in het realiseren van absolute emissiereductie. Deze verantwoordelijkheid vloeit voort uit de relatief hoge nationale uitstoot, uitstoot per inwoner, historische emissies, welvaart en organisatiegraad van Nederland.

Urgentie klimaatwet

De urgentie van het 1,5°C-doel blijkt o.a. uit het IPCC-rapport ‘Global Warming of 1.5°C’ (IPCC, 2018). Iedere tiende van een graad opwarming maakt een verschil. Het beperken van de opwarming tot 1,4°C is veiliger dan 1,5°C. Ook daarom moeten we een maximale inspanning leveren om verdere opwarming van de Aarde te voorkomen. Het 1,5°C-doel moet geïnterpreteerd worden als absolute bovengrens.

De coronacrisis liet zien dat veel landen in staat zijn om noodzakelijke maatregelen te nemen om het vuur van een crisis zo snel mogelijk te blussen. Dat is ook nodig voor de klimaatcrisis.

Voorgeschiedenis

De Partij voor de Dieren en GroenLinks dienden in 2015 een motie in waarin de regering werd verzocht om met een klimaatwet te komen. Deze motie werd verworpen.

Drie maanden later kondigden GroenLinks en de PvdA een gezamenlijke initiatiefwet aan. Gedurende het proces sloten ook de SP, D66, ChristenUnie, VVD, CDA en 50PLUS zich bij hen aan. Tijdens deze politieke onderhandelingen werden krachtige instrumenten, doelstellingen en juridische afdwingbaarheid uit het wetsvoorstel geschrapt. Zo ontstond een gat tussen enerzijds de huidige Nederlandse Klimaatwet en anderzijds de maximale inspanningen die nodig zijn om in lijn te komen met de 1,5°C-doelstelling.

Greta Thunberg zei over dit fenomeen: “The biggest danger is not inaction; the real danger is when politicians and CEOs are making it look like real action is happening, when in fact almost nothing is being done apart from clever accounting and creative PR”.

Bij de behandeling van dat wetsvoorstel heeft de Partij voor de Dieren daarom destijds 17 amendementen ingediend om de Nederlandse Klimaatwet in lijn te brengen met het 1,5°C-doel. Al deze amendementen werden verworpen.

De 17 amendementen die bij de behandeling van de huidige Nederlandse Klimaatwet werden ingediend door de Partij voor de Dieren vormen, aangepast naar recente inzichten en ontwikkelingen, de basis voor het wetsvoorstel van de Klimaatwet 1.5.

Tijdlijn

• 22 mei 2019: aankondiging
• 24 december 2020: in internetconsultatie
• 29 oktober 2021: indiening bij de Raad van State
• 21 september 2022: naar de Tweede Kamer