Bijdrage Van Raan aan Wetge­vings­overleg Pakket Belas­tingplan 2022

Voorzitter,

Als de belasting op vervuiling, grondstoffen en vermogens omhoog gaat, zou de belasting op arbeid omlaag kunnen, zouden huishoudens hebben huishoudens meer te besteden en pakken we tegelijkertijd de klimaatcrisis aan.

Een win-winsituatie, waar, getuige het pakket belastingplan 2022, het kabinet veel te weinig op inzet. De meeste partijen spreken over koopkracht en koopkrachtplaatjes, misschien zouden wij de belastingplannen moeten beschouwen in het licht van wat ze doen voor de aanpak van de klimaat- en biodiversiteitscrisis: klimaatkracht en klimaatkrachtplaatjes.

In dit verband vraag ik de staatsecretaris ook expliciet op welke manier de informatie uit de klimaat- en energieverkenning (KEV) van het voorgaande jaar, in dit geval 2020, wordt meegenomen bij het opstellen van de belastingplannen? En ik vraag ook of hij het er mee eens is dat tussen deze twee: de KEV en de belastingplannen een veel hechter verband gelegd dient te worden?

De generieke compensatie voor de stijgende gasprijzen, waar we woensdagavond over praten, laat goed zien hoe het kabinet eraan voorbij gaat dat het werkelijke probleem is dat we van fossiele brandstoffen af moeten, in plaats van via een verlaging van de energiebelasting de rekening in stand houden, het fossiele systeem in standhouden.

En dat een onmiddellijke financiële compensatie om echte energiearmoede op de korte termijn te bestrijden natuurlijk gewenst is, maar dat het onderliggende, structurele probleem is dat mensen te weinig verdienen. Waardoor ze in slecht geïsoleerde huizen wonen, niet kunnen besparen en verduurzamen, geen buffers hebben en dus ook verzuipen bij deze enorme tegenvaller op hun energierekening. Is de staatssecretaris met deze analyse eens en dat dit onderliggende probleem al veel langer speelt? Graag een antwoord.

Voorzitter, de belastingdruk ligt niet bij grondstoffen, vervuiling en vermogen, maar bij arbeid. De belastingbalans is uit evenwicht en dit belastingplan verandert daar te weinigaan. Is de staatssecretaris op dit punt het eens met ons?

Voorzitter, ik begrijp dat het pakket belastingplan 2022 beleidsarm moest zijn, gezien de demissionaire staat van het kabinet, en dat ik geen ingrijpende stelselwijzigingen hoefde te verwachten, maar is de staatssecretaris het er wel mee eens dat het belastingplan in ieder geval moet voortborduren op reeds in gang gezette beleidsvoornemens of regelgeving?

De enige taak van een demissionair kabinet is het voortzetten van bestaand beleid. En voor zover ik weet bestaat er geen uitzondering voor de demissionaire staatssecretaris van Financiën. Het bestaande beleid bestond uit fiscale vergroening, als gevolg van de klimaat- en energiedoelen waar het kabinet zich zelf aan gecommitteerd heeft. Bovendien heeft deze Kamer in 2018 de motie van GroenLinks, de SP, de PvdA, D66 en de Partij voor de Dieren aangenomen en die verzocht het kabinet om de fossiele subsidies af te bouwen. Kan de Staatssecretaris aangeven wat de top vijf van significante voorstellen er in dit belastingplan zitten om die afbouw te realiseren? En voor hoeveel miljard dat is? En hoeveel ton CO2 deze plannen vermijden? Graag een concreet antwoord.

Dat het kabinet gestopt is met verdere fiscale vergroening is kortom afwijkend van het beloofde vastgestelde beleid. Kan de staatssecretaris dit bevestigen? Zo ja, hoe kan het nietafbouwen van fossiele subsidies dan nu beleidsarm zijn?

En als hij het niet kan bevestigen, was hij eerder dan niet bezig met fiscale vergroening? Vorig jaar bij de behandeling van het belastingplan zei hij in elk geval dat hij daar wel mee bezig was.. Hoe zit dat? Graag een antwoord.

Voorzitter, volgens ons is dit pakket belastingplan 2022 dusniet beleidsarm, maar dus juist gevaarlijk en roekeloosbeleidsrijk. Want fossiel-ondersteunend. Dus moet ik het in deze bijdrage wel hebben over andere belastingwetten.

Het belastingplan doet niets om de razendsnelle comeback van fossiel een halt toe te roepen. Olie en gas zijn helemaal terug van eigenlijk nooit weggeweest. Wereldwijd neemt de productie van fossiele brandstoffen alleen maar toe, in plaats van af. Niet alleen krijgen we het klimaat zo niet onder controle, maar ook de energierekening van mensen niet. Is de staatssecretaris het voor het overgrote gedeelte eens met deze analyse en zo niet op welke punten niet?

“Een goed uitgevoerde transitie naar schone energie is een oplossing voor de problemen die we vandaag op de gas- en elektriciteitsmarkten zien, niet de oorzaak ervan.” Het hadden mijn woorden kunnen zijn, maar het zijn de woorden van de directeur van het Internationaal Energie Agentschap (IEA). En deze staatssecretaris kan die woorden omzetten in daden.

Om hem hierbij te helpen heb ik amendementen voorbereid om de volgende regelingen uit de Wet belastingen op milieugrondslag te halen:

1. Vrijstelling voor duaal verbruik kolen (kolen voor verbranding en als grondstof).
2. Vrijstelling voor metallurgische en mineralogische procedés en chemische reductie en elektrolyse (industriële processen).
3. Vrijstelling voor gebruik van aardgas en kolen voor elektriciteitsopwekking.
4. Teruggaafregeling energie-intensieve industrie.

De lijst is niet uitputtend; het kan zijn dat er nog meer amendementen bijkomen.

Voorzitter, dan een aantal vragen:

Kan de staatssecretaris uitleggen waarom de raffinaderij energiebelastingvrijstelling niet kan worden afgebouwd?

De staatssecretaris van EZK zei dat er over de uitstoot door het verbranden van houtige biomassa nu geen belasting hoeft te worden betaald, omdat de nationale CO2-beprijzing voor EU-ETS-bedrijven geldt en biomassa binnen het EU-ETS-systeem als CO2-neutraal wordt gezien.

Kan de staatssecretaris bevestigen dat dit zo is? En waar baseert hij dit dan op? Door welk artikel, welk lid, is de CO2-uitstoot door de verbranding van biomassa uitgezonderd? Door de aangenomen motie Van Raan en Leijten moet er nu gerekend worden met de werkelijke uitstoot door het verbranden van houtige biomassa. De Kamer is er dus duidelijk van overtuigd dat biomassa niet standaard CO2-neutraal is, maar een werkelijke uitstoot kent. Is het uitsluiten van de CO2-uitstoot door het verbranden van biomassa dan wel in de geest van de wetswijzigingen voor het nationaal beprijzen van CO2-uitstoot, die de staatssecretaris heeft ingevoerd? Je zou verwachten dat als er een motie wordt aangenomen, dat het dan ook de bedoeling is dat die écht impact heeft… Ik overweeg een motie/amendement op dit punt.

Nog twee andere zaken voorzitter, belastingparadijs Nederland en aanpak schrijnende gevallen:

De maatregelen om belastingontwijking tegen te gaan; ik wil er twee uitlichten; de temporele verrekening voorheffingen en de hybride mismatch aanpak. In beide gevallen neemt het kabinet maatregelen om de rucksichloze, egoïstischeontwijking tegen te gaan, prima dat dit nu wordt aangepakt maar in beide gevallen lijkt de ambitie te zijn om de gaten niet 100% te dichten. Maak ik hier een fout? Is het wel de ambitie om de gaten 100% te dichten? Let wel, ik vraag hier niet om een 100% tegenhouden van de rucksichloze, egoïstische ontwijking, maar van de ambitie om dit 100% tegen te houden? Is die er, ja of nee, en zo nee, waarom niet? Waarom is dan niet gekozen voor een aanpak die in deze beide gevallen helemaal probeert ontwijking tegen te gaan.

Voor de verrekening voorheffing worden temporeel drie maatregelen voorgesteld, waarbij de niet te verrekenen voorheffingen ook nog eens meegenomen kunnen worden naar volgende jaren.

1. Waarom temporeel, alsof dit kabinet hoopt dat het Europese hof niet zal ingrijpen en 2. Waarom meenemen naar volgende jaren?

Voorzitter, tot slot, het kabinet verlaagt de energiebelasting voor iedereen om iedereen te compenseren voor de stijgende gasprijzen. Voor burgers en bedrijven die het niet nodig hebben is dit een dikke vette gasbonus, die afbreuk doet aande besparings- en vergroeningsprikkels die hun gedrag moesten sturen. Het is dus eigenlijk vooral een extra fossiele miljardensubsidie, kunt u deze redenering volgen? Een subsidie die ook nog eens ten koste gaat van mensen die het echt nodig hebben, kunt u deze redenering volgen? Een koopkrachtimpuls voor hen die het niet nodig hebben, ten koste van de brede welvaart. Voor alleen al een half miljard hadden de half miljoen huishoudens die in energie-armoede leven namelijk al 1000 euro kunnen krijgen. Herkent u in grote lijnen dit bedrag?

Dank u wel.