Bijdrage Van Esch over preventie

Voorzitter,

Vorige week stemde de Kamer voor onze motie om de staatssecretaris van volksgezondheid alle ruimte te geven om effectief preventiebeleid te ontwikkelen om de basisgezondheid in Nederland te verbeteren.

Een echte doorbraak, want nu is er een meerderheid in de Kamer die echt vooruit wil op preventie.

We weten allemaal dat effectieve maatregelen die de staatssecretaris had willen doorvoeren de afgelopen kabinetsperiode zijn tegengehouden.

Nu kan de staatssecretaris, ondanks zijn demissionaire status, op volle kracht vooruit met zijn preventiebeleid.

En dat is fantastisch, want we hebben geen tijd te verliezen.

De helft van de volwassen Nederlanders is te zwaar.

Deze mensen lijden vaak ook aan gerelateerde aandoeningen zoals diabetes-2 en hart- en vaatziekten, en bovendien zijn zij extra kwetsbaar voor corona.

Op de IC liggen bovengemiddeld veel mensen met overgewicht.

Voorzitter, overgewicht, en meer dan een miljoen mensen met diabetes-2, dat komt niet uit de lucht vallen.

We weten allemaal hoe makkelijk het is om aan ongezond voedsel te komen en hoe moeilijk het is om het te laten staan.

De wetenschap zegt al jaren; de aanpak waarbij individuele keuzevrijheid centraal staat, werkt niet. Pak de ongezonde voedselomgeving aan.

Voorzitter, de Partij voor de Dieren wil veel strengere wetgeving op dit gebied.

Bedrijven die ongezonde producten verkopen hebben op dit moment zo goed als vrij spel. Het overgrote merendeel van de producten en aanbiedingen van supermarkten zijn voor ongezond voedsel. Driekwart van de producten voor kinderen zijn ongezond. Het aantal fastfoodrestaurants in Nederland is de afgelopen jaren fors gegroeid, in Utrecht is het aanbod zelfs verdubbeld.

Ondertussen maken deze bedrijven recordwinsten tijdens de coronacrisis, terwijl mensen met overgewicht op de IC liggen.

Het wordt hoog tijd dat die bedrijven verantwoordelijk worden gehouden.

Mensen hebben het recht op een gezonde omgeving.

Ik zal vandaag daarom een aantal voorstellen doen.

Ik ga ervan uit dat de staatssecretaris heel welwillend naar die voorstellen kan kijken, nu hij het mandaat van de Kamer heeft gekregen om stevig preventiebeleid te voeren.

Allereerst pleit ik voor een spoedwetswijziging waarmee gemeenten in staat worden gesteld fastfoodrestaurants en snackbars te weren.

Wethouders uit de grote steden en de gemeente Ede vroegen daar vorige week terecht aandacht voor, en het is een punt waar mijn partij al heel lang op hamert.

Met de coronacrisis is de noodzaak acuut geworden.

Zodra de steunpakketten aflopen en de economische crisis in volle hevigheid toeslaat, vrezen wij dat veel winkeliers en horecaondernemers het niet zullen redden.

Laten we voorkomen dat grote fastfoodketens in het gat springen en het straatbeeld volledig gaan domineren.

Een wetswijziging kan heel snel worden geregeld, er is namelijk al een onderzoek uitgevoerd door gezondheidsrechtexperts van de Universiteit van Amsterdam.

Het gaat om een aanpassing van de Warenwet. Is de staatssecretaris bereid deze wetswijziging zo snel mogelijk naar de Kamer te sturen? Graag een reactie.

Ten tweede kan het natuurlijk niet zo zijn dat het budget voor preventie vanaf volgend jaar omlaag gaat. Daardoor komen cruciale programma’s om diabetes type 2 te voorkomen en hulp om te stoppen met roken, in de knel. De PvdD heeft alvast een motie voorbereid om dat te voorkomen.

Ten derde stel ik voor een cruciale fout van dit kabinet op de valreep te herstellen. De btw op groente en fruit moet omlaag.

Mensen met een lagere sociaaleconomische status leven gemiddeld 15 jaar korter in goede gezondheid. Juist voor de laagste inkomens moet je gezond eten aantrekkelijker maken en niet moeilijker.

Is de staatssecretaris bereid de btw op groente en fruit te verlagen? Graag een reactie.

Ten vierde stel ik voor suiker zwaarder te belasten.

We weten dat een belasting op suiker in het Verenigd Koninkrijk er al voor gezorgd heeft dat er minder suiker werd toegevoegd aan frisdrank.

Ik heb een aangehouden motie op dit punt en die zal ik in stemming laten brengen.

En dan twee laatste korte vragen, voorzitter.

In het najaar is een motie aangenomen van mij en collega van Meenen van D66 om scenario’s uit te werken voor een (gefaseerde) landelijke implementatie van de gezonde schoollunch. Kan ik erop rekenen dat er straks een uitgewerkt plan op de formatietafel ligt, zoals de motie vraagt?

Vorig jaar bleek uit een rapport van UNICEF dat 70% van de producten in het babyschap in de supermarkt ongezond is. Voeding voor baby’s, voorzitter. Laat dat even doordringen. Ouders weten vaak niet eens dat hun baby te veel suiker binnenkrijgt. Ik wil graag van de staatssecretaris weten of de supermarkten al hebben toegezegd hier verandering in te gaan brengen en zo nee, hoe hij hiervoor gaat zorgen.

Dankuwel.