Economie en bedrijfs­leven

Belastingontduiking en -ontwijking moeten worden aangepakt, te beginnen in Nederland en in nauwe samenwerking met andere EU-lidstaten. Alle belastingafspraken (tax rulings, zoals die met Starbucks, Shell en Ikea) zullen openbaar moeten worden. De PvdD wil een einde aan de fiscale aftrekbaarheid van rente en royalties die betaald zijn aan hybride rechtspersonen. Ook dient de deelnemingsvrijstelling afgeschaft te worden. Er moet een bronbelasting komen op rente, royalties en dividenden.

Ontwikkelingslanden moeten geholpen worden om de belastingen te ontvangen waar ze recht op hebben. Bedrijven (multinationals) zullen verplicht worden om transparantie te geven over de belastingen die zij betalen.

De Partij voor de Dieren vindt dat de Tweede Kamer niet meer vertrouwelijk moet worden ingelicht over deze belastingdeals, maar in alle openheid. Door deze vertrouwelijkheid wordt het werk van de parlementariërs ernstig bemoeilijkt, omdat de informatie die in vertrouwelijkheid wordt gedeeld niet meer kan worden gebruikt bij openbare debatten. De Partij voor de Dieren neemt niet deel aan dit soort vertrouwelijke bijeenkomsten.

Het bruto binnenlands product (BBP) en het bruto nationaal product (BNP) zijn niet geschikt als maatstaf voor het meten van welzijn. In deze cijfers worden waarden als geluk, gezondheid, de kwaliteit van het onderwijs en een prettige leefomgeving niet meegenomen. Ook de waarde van onbetaalde arbeid (in Nederland bijna evenveel als betaalde arbeid), zoals vrijwilligerswerk en mantelzorg, wordt niet meegenomen. Tegelijkertijd worden alle uitgaven die wel met geld betaald worden, meegeteld als positieve bijdrage. Dus ook de kosten van bijvoorbeeld het opruimen van milieuvervuiling, het herstellen van schade na een dijkdoorbraak en het ruimen van boerderijen bij een dierziektecrisis worden geteld als positieve bijdrage. Ook zeggen BBP en BNP niets over duurzaamheid en solidariteit: niets over hoe lang we nog kunnen doorgaan met economische groei, niets over hoe de welvaart in een land verdeeld is. Economische groei, altijd maar meer, is op termijn niet houdbaar. De aarde heeft wel genoeg te bieden voor ieders behoeften, maar niet voor ieders hebzucht. Doordat BBP en BNP geen onderscheid maken tussen de kwantiteit en de kwaliteit van welvaart, ontstaat een ongewenste fixatie op geld, inkomensgroei en consumptie. Daarom wil de Partij voor de Dieren dat er eerlijke, duurzame en solidaire meetinstrumenten ontwikkeld en gebruikt gaan worden, om zo een andere kijk op de economie te bevorderen en rekening te houden met menselijk en natuurlijk kapitaal. Een van die instrumenten is de Monitor Brede Welvaart, die ook de impact van het leven hier op elders en het later meeneemt.

De Partij voor de Dieren pleit voor een sterke vergroening van het belastingstelsel. In plaats van arbeid willen wij milieuvervuilende producten en activiteiten en het gebruik van schaarse grondstoffen belasten. Deze belasting op de Bruto Onttrokken Waarde (BOW) wordt analoog aan de BTW vormgegeven. Op termijn wil de Partij voor de Dieren dat de BOW de BTW vervangt.
Met de BOW genereren we belastinginkomsten en geeft het belastingsysteem de gewenste prikkels voor een duurzame leefwijze. Door de inkomensbelasting evenredig te verlagen creëren we tegelijkertijd een goed arbeidsklimaat. De opbrengsten van deze fiscale vergroening gebruiken we om te investeren in groene innovatie en om de milieueffecten van onze economie te compenseren.
Daarnaast kunnen we jaarlijks vijf tot tien miljard euro besparen door in Nederland en Europa milieuschadelijke subsidies en kortingen af te schaffen. Dit creëert een gelijk speelveld voor duurzame ondernemers en moedigt groene innovatie aan.
De Partij voor de dieren pleit dan ook voor de volgende maatregelen:

• De belastingkortingen voor producten en (groot-)verbruikers van fossiele energie moeten worden afgeschaft.
• De bestaande milieubelastingen moeten worden verhoogd, de belastingen die zijn afgeschaft, zoals dat met de verpakkingenbelasting in 2013 is gebeurd, moeten weer worden ingevoerd.
• De landbouwvrijstelling moet worden afgeschaft, behalve voor biologische en biodynamische bedrijven.
• Er moet een extra CO2-belasting op producten en diensten komen.
• De energiebelasting moet worden gedifferentieerd: kolenstroom moet duurder worden dan gas, groene stroom moet minder belast worden. Dit betekent dat niet de output op een generieke manier wordt belast, maar de input op een specifiek manier. Hoe vervuilender de methode van energieopwekking, hoe hoger de belasting. Dit is de zogenaamde ‘inputbelasting’.
• Het degressieve element van de energiebelastingen, waardoor grootgebruikers relatief weinig en kleingebruikers relatief veel belasting betalen, moet uit het stelsel van energiebelastingen.
• De accijnsvrijstelling voor rode diesel, LPG en kerosine moet in zijn geheel worden afgeschaft.
• Sierteelt moet onder het hoge Btw-tarief vallen.
• De hogere kosten voor grondstoffen moeten worden gecompenseerd door lagere kosten voor arbeid.
• De Cultuurfondsen moeten net als de Groenfondsen een belastingvoordeel krijgen
• Het wordt fiscaal goedkoper om te bouwen in reeds bestaande bebouwde ruimte. Denk aan renovaties, bouwen op eigen erf, tiny houses (verplaatsbare kleine huizen), et cetera.
• Er moet een heffing komen op het bebouwen van eerder onbebouwde grond. De hoogte van die heffing wordt bepaald door de maatschappelijke waarde van de verloren open ruimte.
• De belastingvrijstelling voor werkgeversvergoedingen voor reiskosten met het openbaar vervoer blijft bestaan.
• De fiscale stimulering van fietsen blijft behouden.
• Er komt een gerichte kilometerheffing die rekening houdt met tijdstip en plaats van het autoverkeer. De privacy van de gebruiker wordt daarbij gegarandeerd.
• Er komt een kilometerheffing voor vrachtverkeer.
• De negatieve milieueffecten van vliegverkeer moeten worden belast. Op dit moment zit er geen Btw-tarief op vliegtickets. Vliegtickets moeten onder het hoge Btw-tarief komen te vallen. Daarnaast voert Nederland een gebruiksbelasting op vliegtuigbrandstof in en gaat deze ook bepleiten in de Europese Unie.
• Nederland stopt het faciliteren van grootschalige belastingontwijking door multinationals, en maakt alle deals (taks rulings) die gesloten zijn met bedrijven openbaar.

Zaken die waardevol zijn, moeten onder het verlaagd Btw-tarief vallen. Wanneer de nieuwe Europese Btw-richtlijn ingaat, is het mogelijk om van meer goederen en diensten als lidstaat zelf vast te stellen of iets onder het lage of hoge Btw-tarief komt te vallen. Zo moet bijvoorbeeld de dierenarts voor huisdieren onder het verlaagde tarief komen te vallen.

De Partij voor de Dieren steunt de bezuinigingen van de opeenvolgende kabinetten Rutte niet. De Partij voor de Dieren pleit voor een duurzame en solidaire economie die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder daarmee de mogelijkheden voor toekomstige generaties in gevaar te brengen.
De opeenvolgende kabinetten ontberen vooralsnog een langetermijnvisie. Toch houden deze kabinetten halsstarrig vast aan de door Brussel opgelegde bezuinigingsnorm van 3%. Dat zal ons land niet verder helpen. De Partij voor de Dieren vindt het belangrijk dat mensen een bepaalde mate van arbeidszekerheid hebben. Dat betekent niet alleen de zekerheid op het hebben van een baan, maar ook inkomenszekerheid, die men kan verkrijgen door een het hebben van een baan, maar ook door een basisinkomen. Ook de zekerheid dat men zinvol werk doet is een vorm van arbeidszekerheid. In ons huidige systeem worden werknemers te veel tegen elkaar uitgespeeld en neemt de onderhandelingsmacht van burgers ten opzichte van bedrijven af.

Dit levert onzekerheid op. Veel mensen vragen zich af of ze nog wel een baan vinden of een vast contract krijgen. Daarom willen we de arbeidsmarkt een impuls geven door het belastingstelsel te vergroenen: de belasting op arbeid omlaag, waardoor het voor bedrijven eenvoudiger wordt om mensen in dienst te nemen. Hierdoor kan Nederland banen behouden en creëren. Tegelijkertijd zou het gebruik van alles wat schaars en kwetsbaar is, juist wel belast moeten worden.

Dat kan via een 'Belasting Onttrokken Waarde', een belasting op alles wat druk legt op de natuur, het milieu en de grondstoffenvoorraad. Op deze manier wordt niet langer het goede gedrag (arbeid) van mensen belast, maar het slechte gedrag (zoals het vervuilen van het milieu en het onzorgvuldig omgaan met beperkte grondstoffen). Bekijk hier het idee van een Ex’tax.

Naast een Belasting Onttrokken Waarde, kan er ook drastisch bezuinigd worden op subsidies en kortingen, want er wordt nog steeds jaarlijks 5 tot 10 miljard euro aan milieuvervuilende subsidies en kortingen verstrekt.

De Partij voor de Dieren wil dat banken verplicht worden mee te werken aan een verruimde mogelijkheid tot het boetevrij aflossen van bestaande hypotheken.

De dag waarop we de natuurlijke grondstoffencapaciteit van de aarde overschrijden, Earth Overshoot Day, viel in 1980 op 14 december. In 2018 viel deze dag al op 1 augustus. Daarmee is het ecologische tekort opgelopen tot meer dan 40%. Alles wat we de rest van het jaar consumeren doen we ten laste van komende generaties.

Het is dus van groot belang dat we zuinig omgaan met grondstoffen. Hergebruik kan hierin een rol spelen. De Partij voor de Dieren wil daarom dat er strenge eisen worden gesteld aan het ontwerp van producten, zodat zo min mogelijk materialen gebruikt worden en dat deze ook eenvoudig kunnen worden hergebruikt. Nieuwe producten moeten wat ons betreft voor een groot deel uit gerecyclede materialen bestaan en een zo lang mogelijke levensduur hebben. Ook willen we leaseconstructies, waarbij bedrijven eigenaar blijven van het product en de klant alleen een dienst afneemt, stimuleren.

De Partij voor de Dieren wil bovendien het huidige statiegeldsysteem voor plastic flessen uitbreiden naar álle drinkverpakkingen zoals kleine plastic (sap)flesjes en blikjes. De huis-aan-huisverspreiding van drukwerk wordt vervangen door een opt-in systeem: je ontvangt geen folders of kranten, tenzij je daar met een ja-ja-sticker op je brievenbus om vraagt.

Het coronavirus is een zoönose; een infectieziekte die is overgesprongen van dier op mens. Net zoals eerder gebeurde met SARS, hiv/aids, MERS, ebola, zika, de Mexicaanse griep en Q-koorts. Deze gebeurtenis in China heeft een pandemie veroorzaakt. Ondanks de heftige maatregelen die regeringen over de hele wereld namen om de opmars van het virus te vertragen, zijn miljoenen mensen ziek geworden en gestorven.

De coronacrisis raakt iedereen. Jong en oud, ziek en gezond. Maatregelen om het coronavirus in te dammen vragen daarom om solidariteit. Daarbij moeten we varen op de kennis van wetenschappers van uiteenlopende disciplines. Om de zorg bereikbaar te houden voor de mensen die dat nodig hebben, of dat nu is vanwege COVID-19 of een kankerbehandeling, moeten maatregelen genomen worden tegen het virus. Maar de regering moet ook veel meer investeren in de basisgezondheid en in ons zorgstelsel.

Zorgvuldige afweging maatregelen
Daarnaast moeten we op zoek blijven naar de juiste balans. Want de maatregelen om het virus in te dammen zijn ontwrichtend voor de samenleving. Kinderen en jongeren konden niet naar school, ondernemers zagen hun levenswerk verloren gaan. Om de volksgezondheid te beschermen mag de overheid vergaand ingrijpen in onze levens. Maar daarbij is het de plicht van de overheid om zich bij iedere maatregel af te vragen of de kosten opwegen tegen de baten. Of het inperken van grondrechten zoals de vrijheid van vereniging en de lichamelijke integriteit wel in verhouding staat tot het doel.

Voor de Partij voor de Dieren staat deze afweging gedurende de coronacrisis centraal. Hierdoor kwamen wij bij sommige maatregelen tot een andere conclusie dan de regering. De coronaspoedwet hebben wij niet gesteund. Ook stemden wij tegen de avondklok, de coronapas en de mondkapjesplicht.

Voorkom nieuwe zoönose-uitbraken
Daarnaast heeft de Partij voor de Dieren bij iedere gelegenheid benadrukt dat de coronacrisis het gevolg is van het vernietigende menselijke ingrijpen in de natuur. Virologen waarschuwen al jaren dat de wereldwijde ontbossing, de handel in wilde dieren en de grootschalige veehouderij steeds grotere risico's vormen op het ontstaan van nieuwe zoönosen en pandemieën. De rol van Nederland moet daarbij niet onderschat worden. Ons land is een grote importeur van ontbossingsproducten als palmolie en soja voor veevoer. We hebben bovendien de hoogste veedichtheid ter wereld. Daarnaast vormen Schiphol en de Rotterdamse haven een belangrijke spil in de wereldwijde handel in wilde dieren.

De Partij voor de Dieren wil dat de pensioenfondsen verder gedemocratiseerd worden, zodat werknemers zeggenschap krijgen over het belonings- en provisiebeleid en over wat pensioenfondsen met hun geld doen. Er moet duidelijkheid komen over alle kosten van pensioenfondsen.

De 1300 miljard euro investeringsruimte van de pensioenfondsen biedt een geweldige kans om bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen te stimuleren en te belonen. Het beleid van pensioenfondsen om te investeren in onduurzame sectoren als de vee-industrie, palmolie, fossiele brandstoffen en in de wapenindustrie, moet worden aangepakt. Pensioenfondsen mogen geen nieuwe investeringen doen in deze sectoren zonder een bindend ledenreferendum.

Economie hoort te gaan over hoe we omgaan met schaarse grondstoffen en middelen, en daarmee over wat we ons kunnen veroorloven. Niet alleen in financiële zin. Ook om wat we ons kunnen veroorloven als we kijken naar de gevolgen voor het milieu, voor kwetsbare mensen hier en in ontwikkelingslanden, voor dieren en natuur, voor nu en voor komende generaties. De ontsporing van het consumentisme, de bankencrisis en de eurocrisis vormen aanleiding voor een herbezinning.

Na elke crisis gaan we terug naar business as usual. Dat is geen optie meer. Als we door blijven gaan op het huidige economische pad, brengen we onomkeerbare schade aan het klimaat, de voorraad natuurlijke hulpbronnen en de biodiversiteit. Uit het oogpunt van het voorzorgsbeginsel is dit niet verantwoord. Bovendien zijn de kosten veel hoger als er níet wordt opgetreden dan wanneer er nu effectief wordt opgetreden.

De Partij voor de Dieren pleit daarom voor een duurzame en solidaire economie die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder daarmee de mogelijkheden voor toekomstige generaties in gevaar te brengen. De natuurlijke hulpbronnen moeten eerlijk worden verdeeld, waarbij we voldoende overlaten voor mensen elders op de wereld, voor komende generaties en voor dieren.

We willen naar een samenleving waarin vervuilers betalen voor de maatschappelijke problemen die ze veroorzaken en waar een duurzame keuze wordt beloond. Een samenleving waar men werkt om te leven, niet andersom.

De bestrijding van de economische crises moet bovendien in samenhang bezien worden met andere crises, zoals die op het gebied van voedsel, zoet water, energie, biodiversiteit, klimaat en dierziekten. Al deze crises worden immers veroorzaakt door het kortetermijndenken, waar ook financiële crises het gevolg van zijn. Juist bij de bestrijding van crises mag niet ingezet worden op herstel van de oude situatie, maar moet worden ingezet op nieuwe, duurzame doelen.

De Partij voor de Dieren is tegen de 24-uurs economie, maar ook tegen een landelijke inperking van koopzondagen. Wij vinden dat de landelijke overheid niet mag opleggen dat een religieuze rustdag, in dit geval zondag, als uitgangpunt geldt voor wetgeving. Vanuit de scheiding van kerk en staat moet wetgeving losstaan van elke religieuze grond.

Wat de PvdD betreft is de invulling van de winkelsluitingstijdenwet een gemeentelijke aangelegenheid. De afweging van belangen van burgers, winkeliers en andere ondernemers kan het best lokaal gemaakt worden. Een referendum kan hierbij uitkomst bieden.

De dag waarop we de natuurlijke grondstoffencapaciteit van de aarde overschrijden, Earth Overshoot Day, viel in 1980 op 14 december. Dat was de dag waarop de grondstoffen voor dat jaar op waren. In 2018 viel deze dag op 1 augustus. Daarmee laten we het ecologische tekort oplopen tot meer dan 40%. Als je meer natuurlijke bronnen gebruikt dan de aarde je kan bieden, bouw je een ecologische schuld op. Dan leef je dus op de pof bij komende generaties.

We hebben een periode van ongekende welvaart afgesloten. Maar een kleine planeet met een groeiende wereldbevolking laat geen ongebreidelde economische groei toe. En dit kabinet heeft niet de visie daar verandering in te brengen. Hoe goed het met ons gaat meten we in euro’s. We zijn verslaafd aan wat we welvaart noemen. Als onze portemonnee maar eerst weer meer gevuld is, dan kunnen we anderen gaan helpen of ons bekommeren om dieren en natuur. Economie en economische groei moeten echter heel anders gedefinieerd worden. Het groeimantra moet plaats maken voor een gezonde dosis kwaliteitsverbetering van leven en leefomgeving.

Wij staan voor de keuze of we doorgaan op de oude weg van meer produceren ten koste van de biodiversiteit en het milieu, of dat wij een nieuwe weg inslaan. Wij eten bijvoorbeeld ontzettend veel dierlijke producten. Dat gaat ten koste van mensen in derdewereldlanden die de gronden daar niet zelf kunnen gebruiken, omdat die worden gebruikt voor het verbouwen van voer voor het vee in Nederland. Dat is onrechtvaardig.

En dat is nog maar het begin van wat ons te wachten staat als we geen andere weg inslaan. Wat gaat er bijvoorbeeld gebeuren met de beschikbaarheid van granen voor ons voedsel, voor veevoer, voor de vleesindustrie, als China, Brazilië, Rusland en India gaan groeien zoals de veehouderij hier in het westen is gegroeid? Wie zal er dan recht krijgen op al die granen?

De Partij voor de Dieren vindt dat we ons moeten voorbereiden op de schaarste van grondstoffen. Het is aan de overheid om daarin een leidende rol te nemen, vanuit een langetermijnvisie die rekening houdt met mens, dier en milieu, hier en in de rest van de wereld.

Nederland moet zich sterk maken voor een Europese belasting op de invoer en productie van grondstoffen die een bedreiging vormen voor natuurlijke hulpbronnen of waarvan de productie grote milieueffecten met zich meebrengt, zoals hout, kolen, veevoeders en fosfaat.

Ook moet er een belasting komen op grondstoffen en energie op consumentenniveau. Daarmee wordt het zuinig omspringen met grondstoffen, en het hergebruiken van grondstoffen, gestimuleerd. Deze belasting op de Bruto Onttrokken Waarde (BOW) moet analoog aan de BTW vormgegeven worden. Op termijn kan de BOW de BTW dan vervangen.

De Partij voor de Dieren is voorstander van meer regels voor de financiële sector. Banken en andere financiële dienstverleners hebben grote invloed op de maatschappij en kunnen de samenleving ontwrichten door onverantwoord financieel beheer (bankencrisis). De bonuscultuur, speculatieve handel en andere uitwassen kunnen zo worden tegengegaan. Tegelijkertijd moet verduurzaming worden bevorderd, zowel qua belonings- als investeringsbeleid. Ook moet de diversiteit in de bankensector vergroot worden. Een pluriform bankenlandschap geeft risicospreiding en gezonde concurrentie. We moeten af van onbegrijpelijke en versluierde financiële producten. Er moeten banken komen die zich alleen op traditionele financiële dienstverlening richten, zoals sparen, lenen en betalen. Financiële instellingen die andere producten aanbieden moeten duidelijk herkenbaar worden en onder streng toezicht gebracht worden van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Banken die door de Nederlandse overheid zijn of worden gered van faillissement moeten wat de Partij voor de Dieren betreft voldoen aan stevige verduurzamingseisen voor hun belonings- en investeringsbeleid. En op hun beurt moeten deze banken ook duurzaamheidscriteria stellen als zij zelf kredieten verlenen.

De PvdD stelt deze maatregelen voor:

• Banken worden opgedeeld in nutsbanken, voor betalingsverkeer, spaargeld en lokale kredietverlening, en zakenbanken. In geval van calamiteiten zijn de publieke functies dan eenvoudiger overeind te houden, zonder dat zakenbanken gered hoeven te worden met belastinggeld.
• Nederland moet ervoor zorgen dat het binnen de EU de mogelijkheid behoudt om de banken strengere regels op te leggen dan internationaal is overeengekomen.
• De kapitaalbuffers (eigen vermogen uitgedrukt als percentage van het bedrag aan geïnvesteerd geld) van Nederlandse banken moeten veel hoger worden dan momenteel het geval is: drie of vier procent is te laag, het streefcijfer moet vijftien zijn.
• Er komt een groene investeringsbank, in handen van de overheid. In samenwerking met private groene banken kan zo geïnvesteerd worden in een duurzame en solidaire economie. De groene investeringsbank maakt het voor het midden- en kleinbedrijf en groene start-ups makkelijker om aan kapitaal te komen.
• Banken worden verplicht om investeringen, beleggingen en speculaties transparant te maken.
• Vanuit haar platformfunctie bevordert de EU een gecoördineerde totstandkoming van bankenbelastingen en belastingen op financiële transacties in de lidstaten.
• Banken mogen geen risico’s nemen die los staan van het klantbelang. Handel voor eigen rekening wordt verboden. Wij willen af van complexe financiële producten.
• Commerciële banken hebben te veel macht over het creëren van geld en ze houden de schuldeneconomie in stand. Er moet worden onderzocht hoe een nieuw democratisch, transparant systeem van geldcreatie kan worden ingevoerd.
• Er wordt onderzocht of het systeem van dubbele aansprakelijkheid voor aandeelhouders van banken kan worden ingevoerd, als aanvulling op de regels van Basel III.

De vele bilaterale belasting- en investeringsverdragen die Nederland heeft gesloten moeten doorgelicht worden op hun effecten voor milieu en het ontstaan van belastingconcurrentie tussen landen om bedrijven aan te trekken ten laste van de burger.

Commerciële banken hebben te veel macht over het creëren van geld en ze houden de schuldeneconomie in stand. De Partij voor de Dieren vindt dat onderzocht moet worden hoe een nieuw democratisch, transparant systeem van geldcreatie kan worden ingevoerd.

De euro is ingevoerd zonder de burgers te raadplegen. In dit Europa, met de vele verschillende economieën, is het moeilijk om één munt te handhaven. De opeenvolgende Nederlandse kabinetten lijken echter als voornaamste uitgangspunt te hebben dat de euro onvoorwaardelijke steun verdient en koste wat kost gered zou moeten worden. Maar steeds meer mensen zien in dat de euro in zijn huidige vorm enorme zwaktes kent. De euro is verkocht onder het motto "de euro is een stabiele munt en zal de welvaart in Europa verzekeren". De euro heeft zich echter ontwikkeld tot een splijtzwam, om te beginnen tussen Noord- en Zuid-Europa en vervolgens ook tussen Europese lidstaten.

Dat deze splijtzwam is ontstaan is mede te wijten aan de kortetermijnfocus van onder meer Nederland en Duitsland. Door agressieve exportstrategieën zijn er enorme exportoverschotten in deze en enkele andere Europese landen ontstaan. Het geld dat door deze landen daarmee verdiend wordt, wordt vervolgens uitgeleend aan landen met exporttekorten, zoals de zuidelijke Europese landen. Op deze wijze ontstaat er een situatie waarbij zuidelijke landen continue zijn aangewezen op schuldfinanciering van noordelijke Europese landen, en dan met name Nederland en Duitsland. De Europese schuldenunie is hiermee een gegeven. De verantwoordelijkheid van deze schuldenunie ligt evenzogoed bij de noordelijke lidstaten, als bij de zuidelijke. Een eenzijdige ‘strafexpeditie’ zoals we die in de recente jaren hebben gezien van de Europese Commissie, de ECB en het IMF tegen Griekenland is dan ook onterecht en onrechtvaardig.

Niettemin zal een schuldenunie waarin de Duitsers en de Nederlanders permanent verantwoordelijk worden gesteld voor schulden die zij niet gemaakt hebben, de tegenstellingen alleen maar vergroten. De Partij voor de Dieren wil niet meewerken aan deze heilloze koers. De PvdD pleit voor alternatieve scenario’s voor het oplossen van de eurocrisis en wil dat de EU deze scenario’s uitwerkt, zoals het hanteren van parallelle munten, en een mogelijke splitsing van de muntunie in een noordelijke en zuidelijke regio, en exitstrategieën voor landen die uit de euro willen stappen. Wij zijn tegen verdere uitbreiding van de eurozone. Elke vorm van verdergaande integratie betekent nivellering van de welvaart en de democratie, en het afbreken van de autonomie.

De Partij voor de Dieren wil dat Nederland zich veel meer gaat richten op een echte maak- en hersteleconomie. We moeten duurzame producten maken en veel meer producten herstellen of een nieuwe bestemming geven.

De PvdD wil dat de landbouw zich niet langer richt op bulkproductie en haar agressieve exportstrategie verlaat. In plaats daarvan verlegt Nederland haar aandacht naar duurzame productie voor de regionale markt.

De Nederlandse overheid besteedt jaarlijks ruim 60 miljard euro aan producten en diensten. Dat is bijna 10% van het bruto binnenlands product (bbp). Hiermee hebben overheden en semioverheden een krachtig instrument in handen voor verduurzaming, innovatie en versterking van het midden- en kleinbedrijf. De aanbestedingsprocedures moeten zodanig worden aangepast dat alle inkopen gegarandeerd duurzaam, diervriendelijk en sociaal verantwoord zijn. Met name het midden- en kleinbedrijf moet hiervan kunnen profiteren.

De Partij voor de Dieren is geen voorstander van vaste vroege sluitingstijden in de horeca, omdat vaste sluitingstijden zorgen voor meer geweld op straat als alle kroegen ineens leegstromen. Bovendien leiden vroege sluitingstijden niet tot minder drinken, maar vooral tot sneller drinken. Ook zullen jongeren op zoek gaan naar alternatieve plekken waar zij zonder toezicht verder kunnen drinken.

De Partij voor de Dieren wil een sterke vergroening van het belastingstelsel. In plaats van arbeid willen wij milieuvervuilende producten en activiteiten en het gebruik van schaarse grondstoffen en energie belasten. Deze belasting op de Bruto Onttrokken Waarde (BOW) wordt analoog aan de BTW vormgegeven. Zo genereren we belastinginkomsten en geeft het belastingsysteem de gewenste prikkels voor een duurzame leefwijze. Op termijn kan de BOW de BTW vervangen.
Door de inkomensbelasting evenredig te verlagen creëren we een goed arbeidsklimaat. De opbrengsten van de vergroening van ons belastingsysteem gebruiken we om te investeren in groene innovatie en om de negatieve milieueffecten van onze economie te compenseren.

De Partij voor de Dieren wil dat de overheid de reeds ontwikkelde Monitor Brede Welvaart gaat gebruiken voor het bepalen en sturen van beleid. Daarbij kunnen ook andere instrumenten ingezet worden die een beeld geven van het welbevinden van mens en dier, van een schone leefomgeving, biodiversiteit, innovatiekracht, gemeenschapszin, aanwezigheid van zorg, et cetera.
Zo worden de positieve en negatieve effecten van overheidsmaatregelen en economische activiteiten op de samenleving duidelijk in kaart gebracht en kunnen we de juiste koers bepalen richting een duurzame en solidaire economie.