Demo­cratie en bestuur

Een avondklok is geen kwestie van ‘baat het niet dan schaadt het niet’. Het kabinet heeft de plicht om bij dergelijke ingrijpende maatregelen ook de gevolgen op het geestelijk welzijn van mensen nadrukkelijk te beoordelen en in de besluitvorming mee te nemen. Bovendien moet een kabinet ook in brede zin naar de crisis kijken. Niet alleen crisismanagement, maar structureel de volksgezondheid verbeteren. In beide gevallen is het kabinet tekortgeschoten.

We zien dat door de coronamaatregelen steeds meer mensen zich eenzaam en opgesloten voelen. Het aantal mensen, met name jongeren, met psychische problemen neemt toe door de coronamaatregelen. De effecten van de avondklok hierop zijn onvoldoende inzichtelijk, maar het is wel duidelijk dat de mogelijkheid tot sociaal contact hierdoor nog verder wordt ingeperkt. Hoewel wij het zeer belangrijk vinden om de verspreiding van het coronavirus (en de daarbij horende heftige situatie in de gezondheidszorg) in te perken, hebben wij daarom tegen de avondklok gestemd.

Uiteraard moeten er wel maatregelen worden genomen om de opmars van de mutaties tegen te gaan. Daarom blijven wij inzetten op het voorkomen van coronaverspreiding door minder internationale reisbewegingen, meer inzet op het naleven van bestaande adviezen zoals thuiswerken en het terugbrengen van het slachttempo waardoor slachterijen geen coronabrandhaard meer zullen vormen en kwetsbare migranten worden beschermd.

De Partij voor de Dieren is het niet eens met de uitzondering op de avondklok voor de vossen- en zwijnenjacht en heeft hierover Kamervragen gesteld.

Lees de volledige bijdrage van Esther Ouwehand aan het coronadebat over de avondklok hier.

De Partij voor de Dieren pleit voor een betrouwbare overheid en is daarom tegen excessieve beloningen en bonussen, zowel in de private als publieke sector. Elk beloningssysteem moet in reële verhouding staan tot de geleverde inspanning - dat geldt ook voor topbestuurders. De Balkenendenorm moet gaan gelden voor alle publieke en semipublieke instellingen.

De Partij voor de Dieren is tegen de voorgenomen plannen van dit kabinet voor schaalvergroting van gemeenten. De PvdD is wel voorstander van het bundelen van (juridische) kennis en expertise waar dat mogelijk is. Schaalvergroting bij ziekenhuizen, scholen en thuiszorg heeft al laten zien dat het loslaten van de menselijke maat tot problemen kan leiden. Dat geldt dan ook voor van bovenaf opgelegde gemeentelijke herindelingen. Buurgemeenten kunnen wel zelf besluiten om samen te werken en bijvoorbeeld voorzieningen te delen, om te voorkomen dat elke gemeente zijn eigen prestigieuze bedrijventerrein bouwt.

Er moet een groene staatsbalans komen: een verlies- en winstrekening die de effecten van beleid op mens, dier, natuur, klimaat en milieu laat zien.

De Partij voor de Dieren vindt het een slecht idee om het aantal leden van de Tweede Kamer te verkleinen. In de eerste plaats betekent dit een kiesdrempelverhoging, waardoor nieuwe partijen minder kans maken in de Kamer te komen. Dit doet geen recht aan de diversiteit van politieke opvattingen in ons land. De Partij voor de Dieren ziet deze maatregel als een poging van de gevestigde, grotere partijen om nieuwkomers te weren en nieuwe democratische ontwikkelingen in de kiem te smoren. Daarnaast is ons parlement met 150 Kamerleden al één van de kleinste parlementen ter wereld, ook als gekeken wordt naar het aantal inwoners per Kamerlid. Gekozen vertegenwoordigers moeten tegenwicht kunnen bieden aan de macht: het controleren van de regering is de belangrijkste taak. Met een kleinere Kamer zal dat steeds moeilijker worden, waardoor feitelijk de invloed van het volk op het landsbestuur afneemt. In eventuele stemmingen over dit onderwerp zal de PvdD dit voorstel dan ook niet steunen. Verhoging van de kiesdrempel of verlaging van het aantal Kamerzetels past daar niet bij.

Een goed functionerende overheid is open, transparant en toegankelijk en biedt gelijke kansen voor iedereen. Zij ontwerpt en controleert wetgeving en geeft zelf het goede voorbeeld bij de naleving daarvan. Daarnaast is zij beheerder van maatschappelijke voorzieningen die essentieel zijn voor een goed functionerende samenleving.
Een nadrukkelijke scheiding van kerk en staat zorgt ervoor dat levensbeschouwelijke overtuigingen niet van overheidswege worden opgelegd.

De afgelopen jaren zijn kerntaken van de overheid uit handen gegeven aan de markt. Delen van het onderwijs, de zorg, de huisvesting, de energievoorziening en het openbaar vervoer zijn overgelaten aan zelfstandige bestuursorganen en private partijen. Daardoor is de afstand tussen de beleidsmaker en de uitvoerder steeds groter geworden en is de menselijke maat in zorg- en onderwijsinstellingen zoekgeraakt.

Ondanks het streven naar verminderde bureaucratie heeft dit in de praktijk geleid tot een toename van de controle-, verantwoordings- en toezichtbureaucratie. De stelling dat de markt efficiënter werkt dan de overheid blijkt in de praktijk dan ook vaak niet te kloppen. De Partij voor de Dieren vindt dat commerciële motieven geen rol mogen spelen bij publieke diensten die voor iedereen toegankelijk moeten zijn.

Er is een fundamentele herbezinning nodig op de verhouding tussen overheid, markt en toezicht. Hierbij moeten we ons realiseren dat de overheid geen bedrijf is. Niet de cijfers, maar zorgvuldigheid, zeggenschap, dienstbaarheid, transparantie en effectiviteit moeten centraal staan in de publieke sector. We hebben een actieve overheid nodig die de publieke zeggenschap herstelt over taken als zorg, onderwijs en huisvesting. Tegelijkertijd moet de overheid ook selectief zijn en ruimte aan mensen geven om zelf actief te zijn.

Het democratische gehalte van de besluitvorming in Nederland is dringend aan versterking toe. De kloof tussen burger en politiek is groot en het vertrouwen in de politiek is laag. De Partij voor de Dieren wil dat vormen van directe democratie zoals referenda een prominentere plaats krijgen. Het burgerinitiatief moet met campagnes gestimuleerd en eenvoudiger gemaakt worden.

Het raadgevend referendum moet een plaats krijgen bij belangrijke besluiten. Referenda over actuele onderwerpen zouden – naar Zwitsers voorbeeld – tegelijkertijd met verkiezingen kunnen plaatsvinden. De mogelijkheden daartoe moeten onderzocht worden. Elektronische inzameling van handtekeningen voor inspraakprocedures, referenda en burgerinitiatieven moet mogelijk worden op overheidswebsites.

De PvdD wil dat een correctief bindend referendum ingevoerd wordt bij verstrekkende besluiten. Bijvoorbeeld bij het overdragen van bevoegdheden of macht aan internationale instellingen zoals de Europese Unie. Of wanneer de overheid handelsverdragen wil sluiten waarin private arbitragehoven zijn opgenomen.

Buurtverenigingen moeten een doorslaggevende stem krijgen bij besluiten over wat er gedaan moet worden met leegstaande gebouwen of gemeenschappelijke gebouwen in hun buurt.

Burgemeesters worden gekozen via de gemeenteraad, de Commissaris van de Koning door de Provinciale Staten.

De Partij voor de Dieren wil dat er een ministerie van Voedsel en Landbouw komt. Daarnaast moet het ministerie van VWS veranderen in het ministerie van Volksgezondheid, Sport en Dierenwelzijn. Het ministerie van Veiligheid en Justitie moet opgeheven worden. De politie wordt weer ondergebracht bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Justitie wordt weer een zelfstandig ministerie.

De Partij voor de Dieren is voorstander van modernisering van het koningschap, waarbij de rol van de Koning beperkt wordt tot een ceremonieel koningschap. De Koning vertegenwoordigt Nederland, maar hij heeft geen politieke rol, dus ook niet in de kabinetsformatie. Ook het voorzitterschap van de Raad van State past niet bij een ceremonieel koningschap. We zetten bovendien vraagtekens bij de hoogte van de rijksuitgaven ten bate van het koningshuis. Het budget van het koninklijk huis zal aanzienlijk moeten worden verlaagd: staatstoelages moeten worden beperkt tot de Koning en de troonopvolger. Bovendien moeten leden van het koninklijk huis net als iedere Nederlander belasting betalen, zoals de grondwet ook voorschrijft. Verder moet het koninklijk jachtdepartement, betaald van belastinggeld, worden opgeheven. Het kan niet zo zijn dat 97% van de Nederlanders tegen de jacht is, terwijl leden van het koninklijk huis nog steeds fanatiek jagen. Want ook privé-activiteiten van leden van het koninklijk huis moeten stroken met de voorbeeldfunctie en verbindende functie die zij hebben. Majesteitsschennis moet geschrapt worden uit de wet. Tenslotte is de PvdD geen voorstander van erfopvolging bij overheidsfuncties, en in het bijzonder niet van aangetrouwd koningschap.

De Partij voor de Dieren is niet voor opheffing van de waterschappen. De waterschappen zijn een bestuurslaag waar duurzaamheid en verantwoord milieubeleid een goede invulling kunnen vinden. De efficiency operatie die reeds is ingezet bij de waterschappen verdient steun. Het waterschap is verantwoordelijk voor de waterkwaliteit en het waterpeil. Wat we daarbij echter zien is dat het waterschap zich in belangrijke mate dienstbaar inzet voor hengelaars, de landbouw en het bedrijfsleven, invloedrijke gebruikers van de wateren in Nederland. In de uitvoering staat de automatische piloot teveel aan ten koste van maatwerk en ten koste van dieren. De waterschappen moeten dan ook worden ontdaan van 'geborgde zetels', en geheel op democratische wijze gekozen worden.

De Partij voor de Dieren is geen voorstander van schaalvergroting en het samenvoegen van provincies. Alleen als er voldoende draagvlak voor is bij de bevolking, is het mogelijk provincies samen te voegen.

De Partij voor de Dieren vindt dat taken en verantwoordelijkheden van de landelijke overheid alleen aan provincie of gemeente kunnen worden overgedragen onder scherpe voorwaarden. De taak moet zich ervoor lenen en de overheden die de nieuwe taak erbij krijgen moeten voldoende (financieel) zijn toegerust.

De Partij voor de Dieren heeft tegen de corona spoedwet gestemd.

Het eerste voorstel voor een coronawet van het kabinet was een zeer ingrijpende en ondemocratische wet. Dit voorstel stuitte terecht op veel politieke en maatschappelijke weerstand. Maar ook nu kent de wet nog serieuze gebreken. Zo is bijvoorbeeld de Eerste Kamer niet betrokken terwijl voor het beperken van grondrechten de instemming van Tweede en Eerste Kamer nodig is.

De spoedwet geeft de minister veel ruimte om met eigen regelingen vergaande beperkingen aan burgers op te leggen. Er is onvoldoende onderbouwd waarom dat nodig zou zijn. Wanneer de grondrechten in het geding zijn moet het parlement vooraf kunnen meebeslissen over een eventuele inperking daarvan. Bovendien mag de spoedwet niet te lang duren.

Wat voor de Partij voor de Dieren ook meespeelde was dat de regering nog altijd niets doet om nieuwe pandemieën te voorkomen. Een regering die weigert om preventief in te grijpen om burgers te beschermen kan niet met datzelfde argument, namelijk beschermen van burgers, wel ingrijpende grondrechtbeperkingen afdwingen.

De Partij voor de Dieren is een tegenstander van de verkoop van nutsvoorzieningen. Nutsvoorzieningen zoals elektriciteit- en gasvoorziening, openbaar vervoer, postbezorging en zorg vormen een publiek belang dat ook in publieke handen zou moeten blijven. Verkoop aan commerciële partijen is ongewenst en brengt grote gevaren met zich mee in termen van continuïteit, dekking van de dienstverlening (ook in dunbevolkte, onrendabele gebieden) en prijsvorming.